Veri analizi, ölçme ve değerlendirme süreçlerinde kritik bir rol oynar. Ancak, veriler arasındaki ilişkiyi anlamak ve yorumlamak genellikle karmaşık bir süreçtir. İşte bu noktada, korelasyon kavramı devreye girer. Peki, Ölçmede korelasyon ne demek? Korelasyon çeşitleri nelerdir? Merak edilen tüm bu soruların cevapları için detayları sizler için derledik. Detaylar haberimizde...
Ölçmede korelasyon ne demek?
Korelasyon, olasılık kuramı ve istatistikte iki rassal değişken arasındaki doğrusal ilişkinin yönünü ve gücünü belirtir. Genel istatistiksel kullanımda korelasyon, bağımsızlık durumundan ne kadar uzaklaşıldığını gösterir.
Farklı durumlar için farklı korelasyon katsayıları geliştirilmiştir. Bunlardan en iyi bilineni Pearson çarpım-moment korelasyon katsayısıdır. İki değişkenin kovaryansının, yine bu değişkenlerin standart sapmalarının çarpımına bölünmesiyle elde edilir. Pearson ismiyle bilinmesine rağmen ilk olarak Francis Galton tarafından bulunmuştur.
Korelasyon en basit açıklamasıyla birbirinden bağımsız olarak görünen iki değişkenin birbiriyle uyumlu şekilde hareket etme derecesini açıklayan istatistiksel bir terimdir. Eğer bu iki değişken birbiriyle aynı yönde hareket ediyorsa bu değişkenler pozitif bir korelasyona sahiptir. Eğer zıt yönde hareket ediyorlarsa aralarında negatif bir korelasyon ilişkisi var anlamına gelir.
Bu durum finansal açıdan farklı analizlere karşılık gelir. Hangi yöne hareket ettiklerini anlamak için korelasyon katsayısının ne ifade ettiğine bakmak önem taşır. Korelasyon katsayısının değerleri -1,0 ile 1,0 arasında değişir. Katsayı 1,0 ise mükemmel pozitif korelasyon var demektir. Bu, bir menkul kıymet yukarı veya aşağı hareket ederken, diğer menkul kıymetin aynı yönde kilit adımlarla hareket ettiği anlamına gelir. İki varlığın zıt yönlerde hareketinde -1,0 korelasyon katsayısı var ise kusursuz bir negatif korelasyon demektir. Sıfır korelasyon ise iki varlık arasında hiçbir doğrusal ilişkinin olmadığı anlamına gelir.
Korelasyon çeşitleri nelerdir?
Basit Korelasyon Teknikleri: Basit korelasyon, değişkenler arasındaki ilişkinin varlığını ve şiddetini ölçmek için kullanılan bir tekniktir. İki sürekli değişken arasındaki doğrusal ilişkiyi değerlendirir. Bu teknikler arasında en yaygın olanı "Pearson Korelasyon Katsayısı"dır. Bu katsayı, değişkenler arasındaki ilişkinin gücünü 0 ile 1 arasında değerlendirir. 0, ilişkinin olmadığını; 1 ise tam bir ilişki olduğunu gösterir. Ayrıca Spearman Korelasyon Katsayısı, iki sıralı değişken arasındaki monotonik ilişkiyi ölçer.
Çoklu Korelasyon Teknikleri: Çoklu korelasyon, birden fazla unsur arasındaki ilişkiyi inceleyen bir tekniktir. Finansal analizde sıkça kullanılır ve yatırım riskini değerlendirmek, finansal araçların performansını karşılaştırmak gibi alanlarda kullanılabilir. Örneğin, bir şirketin kâr marjı üzerindeki etkilerini analiz etmek için kullanılabilir.
Kısmi Korelasyon Teknikleri: Kısmi korelasyon, iki değişken arasındaki ilişkiyi değerlendirirken üçüncü bir değişkenin etkisini göz önünde bulunduran bir tekniktir. Örneğin, hisse fiyatları ile endeks arasındaki ilişkiyi faiz oranları göz önüne alınarak değerlendirmek kısmi korelasyonun bir örneğidir. Bu teknik, ilişkileri daha kapsamlı bir şekilde analiz etmeyi sağlar.
