Türkiye'nin siyasi arenasında iz bırakan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın perde arkasındaki gizem çözülüyor. Fırkanın kurucuları kimlerdi? Ve neden kapatıldı? İşte bu soruların cevapları, tarih meraklılarını heyecanlandıracak nitelikte. Araştırmacılar, geçmişin perdelediği gerçekleri gün yüzüne çıkarmak için kolları sıvadı. Gözler, tarihin bu önemli sayfasının açılmasını bekliyor.
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, 17 Kasım 1924 tarihinde Atatürk’ün eski silah arkadaşlarından Kâzım Karabekir, Rauf (Orbay) Bey, Ali Fuat (Cebesoy) Paşa, Refet (Bele) Paşa ve Adnan (Adıvar) Bey’in öncülüğünde kuruldu. Fırka’nın başkanı General Kazım Karabekir, İkinci Başkanı H.Rauf Orbay (eski başbakan) ve genel sekreteri de Ali Fuat Cebesoy’dur. Ancak, parti, "efkâr ve itikadat-ı diniyyeye hürmetkâr olmak" ibaresinin "dini, siyasi çıkarlara alet etmek" şeklinde yorumlanmasıyla kapatıldı ve irticai faaliyetlere vurgu yapıldı.
Partinin kapatılma gerekçesi, Diyarbakır İstiklal Mahkemesi'nin bazı şubelerini kapatmasıyla ve Ankara İstiklal Mahkemeleri'nin parti yöneticilerinin eylemleri hakkında hükümete yaptığı bildirimlerle ilgiliydi. Mustafa Kemal Atatürk, Terakkiperver Fırka kurucularını Nutuk'ta cumhuriyet düşmanlığı, saltanat taraftarlığı, halifecilik, İngiliz yandaşlığı, isyan kışkırtıcılığı ve vatan hainliğiyle suçlamıştı.
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kapatılmasına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı, İcra Vekilleri Heyeti'nin 3.6.1341 tarihli toplantısında alındı. Kararda, parti üyelerinin İstanbul çevresinde resmi görevleri kullanarak "efkâr ve itikadat-ı diniyyeye hürmetkâr olmak" esasını dini siyasete alet etmek için kullandıkları ve bu durumun ülkeyi dinsizlikten kurtarmak iddiasıyla irticai faaliyetlere yol açtığı belirtildi.
Ankara İstiklal Mahkemesi'nde yapılan muhakemelerde, Vahidettin çevresindeki vatan hainlerinin Avrupa'da kurduğu merkezlerde ve ülke içindeki eski İtilaf yanlılarından oluşan bir ağın irtica faaliyetlerine destek sağladığı ortaya çıktı. Bu durum, parti üyelerinin dini siyasete alet ederek ülkenin siyasi istikrarını bozmaya çalıştığını gösterdi.
Hükümet, Diyarbakır İstiklal Mahkemesi'nin kararını dikkate alarak Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın şubelerini kapatmıştır. Ayrıca, çeşitli vilayetlerden gelen bilgiler de parti üyelerinin dini siyasete alet etme girişimlerini doğrulamıştır. Bu nedenle, hükümetin, vatanın siyasi istikrarını korumak için özel bir yasal yol izleyeceği açıklandı.
Kurucuları kimler?
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kurucuları, Atatürk'ün eski silah arkadaşlarından Kâzım Karabekir, Rauf (Orbay) Bey, Ali Fuat (Cebesoy) Paşa, Refet (Bele) Paşa ve Adnan (Adıvar) Bey'dir.
