Artemisia annua, gövdesi dik, kahverengi veya menekşe kahverengisinde bir bitkidir. Tüysüz yapısıyla dikkat çeker ve boyu 1 metreye kadar uzanabilir. Yaprakları 3 ila 5 cm uzunluğundadır ve iki ya da üç küçük yaprakçığa bölünmüştür. Bu yapraklar yoğun bir aroma taşır. Bitkinin küçük çiçekleri yeşil ila sarımsı arası renkte olup, kapçıkları kahverengidir. Bitki tohumdan ekildiğinde 8 ay sonra hasat edilebilir, ancak çiçek açmadan önce toplanmalıdır. Tohumlar genellikle eylül ve ekim aylarında olgunlaşır ve ekildikten sonra 4 ila 10 gün içinde çimlenir. Artemisia annua, güneşli bölgeleri tercih eder ve ideal büyüme sıcaklığı 20 ila 25 derece arasındadır.
Gözlem Bilgileri:
Bu bitki doğal olarak tropikal Asya'da yayılmıştır, ancak işgalci bir tür olarak dünya genelinde bulunabilir. Sulak alanların kenarları, tarlalar ve yol kenarlarında sıkça görülür. Türkiye genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir ve Haziran ile eylül ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 200 metreye kadar olan yüksekliklerde rastlanabilir.
Türkçe Adları:
Bu bitkiye Türkçe'de "yavşan otu," "kabe süpürgesi," "kabe kekiği" ve "peygamber süpürgesi" adları verilmiştir.
Etimoloji:
Artemisia cins adı, Zeus ve Leto'nun kızı tabiat tanrıçası Artemis'ten (Ἄρτεμις) gelir. Artemis, Homeros tarafından okçu ve avcı olarak tasvir edilmiştir ve Roma mitolojisinde Diana'ya karşılık gelir. "Yaralanmaz" ve "sağlıklı" anlamına gelen Artemis kelimesi, bitkinin sağlık ve güç verme yeteneğiyle ilişkilendirilir. Ayrıca, bitkinin ay ışığına benzer gümüş rengi tüyleri olduğu ve dolayısıyla ayın etkisi altındaki bitkilerden biri olduğuna inanılır. Ayrıca, bitki geleneksel olarak doğum sonrası sorunlar için kullanılır.
Bilimsel Sınıflandırma:
Âlem: Bitkiler (Plantae)
Takım: Papatya takımı (Asterales)
Aile: Papatyagiller (Asteraceae)
Cins: Yavşan (Artemisia)
Tür: Yavşan (Artemisia annua)
Anahtar Kelimeler:
Bu bitki, neofit (yabancı kökenli), tıbbi kullanımı olan, ve yaprakları çeşni olarak kullanılabilen bir bitkidir.
Tıbbi Kullanım:
Artemisia annua geleneksel olarak ateş düşürücü olarak kullanılır, ayrıca antibakteriyel özelliklere sahiptir ve kanamayı kontrol edebilir. Sıtma tedavisinde etkili bir ilaç olarak da kullanılmıştır. Bitkinin yaprakları antiseptik ve sindirimi kolaylaştırıcı özelliklere sahiptir. Haricen kullanıldığında, burun kanaması, yanık ve apse tedavisinde kullanılır.
Dikkat:
Artemisia annua bitkisinin polenleri son derece alerjiktir ve bazı insanlarda dermatite neden olabilir.
Pratik Kullanımlar:
Bitkiden elde edilen yağı parfümeri endüstrisinde kullanılır. Ayrıca, bu bitkinin sıtma tedavisinde etkili olduğu keşfi nedeniyle 2015 Nobel Tıp Ödülü, Tu Youyou'ya verilmiştir.
