Her yıl olduğu gibi, 2024 Nobel Ödülleri de insanlığa yaptığı katkılarla dikkat çeken bireyler ve kuruluşlara verilecek. 1901 yılından bu yana düzenlenen Nobel Ödülleri, ekim ayının ikinci haftasında sahiplerini bulacak. Ödüller, fizik, kimya, tıp, edebiyat, barış ve ekonomi alanlarında en başarılı kabul edilen kişilere ve kuruluşlara takdim ediliyor.
Nobel Ödülleri ve Dağıtım Süreci
Nobel Ödülleri, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından verilmektedir. Ödüller, her yıl Alfred Nobel'in ölüm yıldönümü olan 10 Aralık'ta düzenlenen törenle sahiplerine sunuluyor. Ödüllerin verildiği kategorilerdeki en başarılı çalışmaları ödüllendirme amacı taşınırken, bu ödüller aynı zamanda insanlığın en büyük faydasını sağlamak hedefini de güdüyor.
Nobel Ekonomi Ödülü, 1968'de İsveç Merkez Bankası'nın Alfred Nobel'in anısına ekonomide de bir ödül verilmesini kararlaştırmasıyla ortaya çıkmış olup, 1969'da ilk kez takdim edilmiştir. Fizik, kimya, tıp, edebiyat ve ekonomi ödülleri Stockholm'de, Nobel Barış Ödülü ise Oslo'da verilmektedir.
Cinsiyet Dağılımı ve Tarihsel Veri
Nobel Ödüllerinin tarihi boyunca, verilen 970 ödülün çoğunluğunu erkekler kazandı. Toplamda 905 ödül erkeklere, yalnızca 65 ödül ise kadınlara verilmiştir. 1901'den 2023'e kadar Nobel Barış Ödülü'nü 19 kadın, 92 erkek ve 30 kuruluş almıştır. Ekonomi dalında ise kadınlar yalnızca 3 ödül kazanarak erkeklerin gerisinde kalmıştır.
Birden Fazla Ödül Sahibi İsimler
Bazı bilim insanları, aynı kategoride veya farklı kategorilerde birden fazla kez Nobel Ödülü almayı başarmıştır. Frederick Sanger, John Bardeen, Karl Barry Sharpless, Linus Pauling ve Marie Curie, bu ödülü iki kez alan beş önemli isimdir. Ayrıca, tıp alanında verilen ödüllerin yüzde 65'i birden fazla kişiye gitmiştir.
Ödül Kazananlarının Yaşı
Nobel Ödülleri'ni kazananların ortalama yaşı 58 olarak belirlenmişken, birçok farklı yaş grubundan birey ödüle layık görülmüştür. Tarihteki en genç kazanan, 2014 yılında Nobel Barış Ödülü'nü alan Pakistanlı aktivist Malala Yousafzai'dır. Yousafzai, 17 yaşındayken çocukların eğitim hakkını savunma konusundaki mücadeleleri nedeniyle ödülü kazanmıştır. Diğer yandan, en yaşlı ödül sahibi 2019 yılında 97 yaşındayken Nobel Kimya Ödülü'nü kazanan John Goodenough olmuştur.
Nobel Ödülü Kazanan Ünlüler
Nobel Ödülü kazananları arasında Albert Einstein, Marie Curie, Martin Luther King ve Barack Obama gibi dünyaca ünlü isimler bulunmaktadır. Marie Curie, 1903’te Nobel Fizik Ödülü’nü kazanarak bu ödülü alan ilk kadın unvanına sahip olmuştur. Curie'nin radyum keşifleri, tıp alanında önemli gelişmelere yol açmış ve kanser tedavisinde kullanılan radyoterapi yöntemlerinin temellerini atmıştır.
Albert Einstein, görelilik teorisi ve kuantum mekaniği üzerine yaptığı çalışmalar nedeniyle 1921'de Nobel Fizik Ödülü'ne layık görülmüştür. Martin Luther King, 1964 yılında sivil haklar için yaptığı barışçıl mücadele nedeniyle Nobel Barış Ödülü'nü kazanmıştır.
Türk Nobel Ödülü Kazananları
Bugüne kadar iki Türk Nobel Ödülü kazanmıştır. Yazar Orhan Pamuk, "Kırmızı Saçlı Kadın" eseriyle 2006 Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görülmüştür. Diğer bir Türk bilim insanı Aziz Sancar, DNA tamiri alanındaki çalışmalarıyla 2015 yılında Nobel Kimya Ödülü'nü kazanmıştır.
2024 Nobel Ödülleri’nin sahiplerinin kimler olacağı merakla beklenirken, bu ödüllerin insanlık için önemi bir kez daha ortaya çıkmaktadır. Her yıl olduğu gibi, bu yıl da farklı alanlarda çığır açan çalışmaların ödüllendirileceği ve ilham verici başarı hikayelerinin sergileneceği bir dönem başlayacaktır.
