Her bireyin hayatında merak ettiği, araştırdığı ve öğrenmek istediği önemli isimler vardır. Abdulkadir Geylani de bu isimlerden biridir. Vatandaşlar, bu büyük şahsiyetin kim olduğunu, nereden geldiğini, kaç yaşında olduğunu ve hangi mesleği icra ettiğini merak ediyor. Abdulkadir Geylani'nin hayatı, onun sadece kendi döneminde değil, tarih boyunca da iz bırakan bir yolculuğu içermektedir. Abdulkadir Geylani kimdir? Abdulkadir Geylani nereli? Abdulkadir Geylani kaç yaşında? Abdulkadir Geylani mesleği ne? Şimdi, bu merak uyandıran soruların yanıtlarını keşfetmek için Abdulkadir Geylani'nin hayatının kapılarını aralama vakti geldi.
Abdulkadir Geylani kimdir?
Muhyiddin Ebû Muhammed Abdülkādir b. Ebî Sâlih Mûsâ Zengîdost el-Geylânî, bilinen adıyla Abdülkādir Geylânî (1077-21 Şubat 1166, Bağdat), Büyük Selçuklu Devleti döneminde doğmuş, günümüz İran'ının Hazar Denizi kıyısındaki Gilan Eyaleti'nde yetişmiş ve Kadiriye tarikatının öncüsü olan bir âlim ve mutasavvıf olarak öne çıkmış bir İslam filozofudur. Türbesi Bağdat'tadır.
Abdülkādir Geylânî, Fars kökenli bir Sünni Hanbeli sufi olarak tanınır. Gavs-ül-A'zam, Kutb-i Rabbani, Sultan-ul-Evliya, Kutb-i A'zam ve El-Bâz el-Eşheb gibi unvanlarla anılan bu bilge şahsiyet, Babası Ebû Salih Musa Zengidost'un soyundan gelir. Hem baba hem de anne tarafından peygamber torunu olan Abdülkādir Geylânî, Seyyid ve Şerif sıfatlarını taşımaktadır.
Hayatına dair, 1077 yılında Gilan Eyaleti'nin Neyf köyünde doğan Geylânî, babasının erken vefatının ardından 1095 yılında Bağdat'a gitmiştir. Geylânî'nin çocukluk yıllarından itibaren olağanüstü bir yeteneği ve farklı bir kişiliği olduğu çeşitli kaynaklarda belirtilmektedir. Bağdat'ta, dönemin tanınmış alimlerinden eğitim almış, hadis, fıkıh ve tasavvuf alanlarında kendisini geliştirmiştir.
Özellikle, Ebu Said Mahzumi'nin medresesinde aldığı dersler ve pazartesi, salı ve cuma geceleri verdiği vaazlarıyla tanınan Abdülkādir Geylânî, İslam tasavvufunu geniş kitlelere anlatma konusundaki başarısıyla öne çıkar. Başlangıçta Şafii mezhebi'nde olan Geylânî, Hanbeli mezhebine geçmiş ve bu tercihi mezhebin yayılmasında etkili olmuştur.
Ailesi, Geylânî'nin tarikatının yayılmasında önemli bir rol oynamıştır. Birçok kız ve erkek çocuğa sahip olan Abdülkādir Geylânî'nin torunları, Kuzey Afrika'da "Şerif" olarak anılırken, Irak, Suriye ve Anadolu'da "Seyyid" ve "Geylânî" olarak tanınmaktadır.
87 yaşında, 21 Şubat 1166'da vefat eden Abdülkādir Geylânî'nin cenazesi, Bağdat'taki Babul-Şeyh medresesindeki bir türbeye defnedildi. Mezarı Safevi I. Şah İsmail döneminde yıkılmış, ancak 1535 yılında Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman tarafından yeniden inşa edilmiştir.
Abdülkādir Geylânî'nin doğum günü 1 Ramazan olarak kutlanırken, ölüm yıldönümü 11 Rabi'u't-Sani olarak anılmaktadır. Popüler kültürde, 2023'te yayınlanan "Hay Sultan" adlı dizide Mehmet Özgür tarafından canlandırılmıştır.