Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) 8 Eylül 1999 tarihinden önce çalışmaya başlayanları kapsıyor. EYT’lilerin aylık bağlama oranı önce 2000’de, sonra da 2008 yılında indirildi.
2000 YILINDAN ÖNCE ABO
2000 yılından önce ABO, ilk 5000 gün için yüzde 60, 5000 günden sonraki her 240 gün için yüzde 1 oranında uygulanıyordu. 9000 gün prim ödeyen bir kişinin aylık bağlama oranı yüzde 76.7 idi.
2008 YILINDA ABO
2000-2008 Eylül arasındaki dönemde ABO, toplam prim ödeme gün sayısının ilk 3600 gününün her 360 günü için yüzde 3.5, sonraki 5400 günün her 360 günü için yüzde 2, 9000 günden sonraki her 360 gün için yüzde 1.5 olarak uygulandı. Böylece, 9000 gün prim ödeyen bir çalışanın aylık bağlama oranı yüzde 65’e geriledi.
2008 YILINDAN SONRA ABO
Ekim 2008’den sonra ise çalışılan her yıl için yüzde 2 oranı uygulanmaya başladı. Böylece 9000 gün (25 yıl) primi bulunan kişilerin aylık bağlama oranı yüzde 50’ye düşürüldü.
Toplam 9000 gün primi bulunan bir EYT’li çalışmaya başladığında yüzde 76.5 aylık bağlama oranına tabi iken, bugün emeklilik talebinde bulunduğunda üç döneme ait hizmetleri için ayrı ayrı hesaplama yapıldığından, daha düşük emekli aylığına mahkûm oluyor.
AYLIK BAĞLAMA ORANI NEDİR? ABO NEDİR?
Türkiye'de emeklilik aylıklarının hesaplanması ve oranları, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na göre belirlenmektedir. Bu kanuna göre, emeklilik aylığı hesaplamaları ve oranları şu şekilde düzenlenmiştir:
a) Emeklilik aylığı hesaplamasında, kişinin malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tâbi geçtiği toplam prim ödeme gün sayısı temel alınır. Bu süre her 360 gün için %2 oranında artırılır. Eksik süreler ise orantılı olarak hesaplamaya dahil edilir.
b) Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 3600 prim gün sayısını doldurmamış olan üyelerin emeklilik aylığı bağlama oranı hesaplanırken, bu üyelerin Kanunun yürürlüğe girdiği tarihinden sonra geçen ve Kanunun yürürlük tarihinden önceki prim gün sayısını 3600 güne tamamlayan hizmet sürelerinin her 360 günü için %3 oranı kullanılır. Ancak bu hesaplama yöntemi, 30/04/2008 tarihine kadar üye olanlar için geçerlidir. 01/05/2008 tarihinden sonra ilk kez üye olanlar için bu hüküm uygulanmaz.
c) Özel hükümlere göre aylık bağlananlardan; 5510 sayılı Kanunun geçici 10. maddesine göre üye olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce malul olan üyeler ile sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlanan üyelerin aylık bağlama oranı, 5400 gün üzerinden hesaplanan oranın altında olamaz.
d) Aylık bağlama oranı %90'ı aşamaz.
Emeklilik aylığı hesaplamalarında "Kısmi Aylığa Esas Aylık" da dikkate alınır. Bu aylık, üyenin 2008 yılı Ekim ayından sonraki çalışma sürelerine göre hesaplanır. Üyenin talep yılına ait Ocak ayında belirlenen ortalama aylık kazancının %35'inden az olmamak üzere, üyenin talep tarihinde bakmakla yükümlü olduğu eşi veya çocuğu varsa %40'ından hesaplanan alt sınır aylığı, aylığın temelini oluşturur.
Bu düzenlemeler, Türkiye'de emeklilik aylıklarının hesaplanması ve oranlarının belirlenmesinde esas alınan temel kuralları içermektedir. Bu kapsamda, kişinin prim ödeme gün sayısı, hizmet süreleri ve diğer özel durumlar emeklilik aylığı hesaplamalarında göz önünde bulundurulan faktörler arasında yer almaktadır.
