Günümüzde birçok tüketici, alışveriş yaparken karşılaştıkları "iade ve değişim yoktur" uyarıları nedeniyle zor durumda kalabiliyor. Ancak, bu tür ibarelerin hukuki bir dayanağı bulunmamakta ve tüketiciler bu konuda haklarını bilerek hareket etmelidirler. Özellikle son yıllarda, hem online alışveriş sitelerinde hem de fiziki mağazalarda, hatta sosyal medya üzerinden satış yapan işletmelerde bu tür uyarılarla karşılaşmak mümkün. Ancak, İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Görevlisi Avukat Özlem Şen'e göre, Tüketiciyi Koruma Kanunu ve Mesafeli Satış Sözleşmesi kapsamında bu tür ifadelerin hukuki bir geçerliliği bulunmamaktadır.
14 Gün İçinde İade Hakkınız Var
Avukat Özlem Şen, tüketicilerin 14 gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin iade hakkını kullanabileceğini belirtiyor. Satın alınan ürün ya da hizmetin iadesinin, bu süre zarfında kabul edilmemesi gibi bir durumun yasal olarak mümkün olmadığını vurgulayan Şen, "Eğer ürün kişiye özel değilse veya hijyenik şartları bozan bir ürün değilse, işletmeler iade almak zorundadır" dedi. Örneğin, isme özel hazırlanan hediyelik eşyalar veya hijyenik nedenlerle iade edilemeyecek ürünler bu kapsama girmeyebilir. Ancak, bu gibi istisnai durumlar haricinde, tüm tüketiciler 14 gün içerisinde cayma hakkını kullanarak ürünlerini iade edebilirler.
Hizmet Alışverişlerinde de Cayma Hakkı Geçerli
Ürün alışverişlerinde olduğu gibi, hizmet alımlarında da cayma hakkının geçerli olduğunu belirten Şen, "Tüketici, online olarak satın aldığı bir kurs veya ders gibi hizmetlerde de sözleşme kurulduğu andan itibaren cayma hakkını kullanabilir" dedi. Bu tür hizmetlerin iadesi konusunda da tüketicilerin hukuki haklarını bilmesi önem arz ediyor.
Sorun Yaşayan Tüketiciler Ne Yapmalı?
Peki, iade talebinin reddedildiği durumlarda tüketiciler ne yapmalı? Avukat Özlem Şen, bu gibi durumlarda tüketicilerin izleyebileceği yolu detaylandırarak, "Eğer alışverişin tutarı 2024 yılı itibariyle 104 bin liranın altında kalıyorsa, Tüketici Hakem Heyeti'ne başvurulması gerekmektedir. Başvurular, e-Devlet üzerinden, ürün faturası, satıcı bilgileri gibi delil niteliğindeki belgeler sisteme yüklenerek yapılabilir. Eğer tutar 104 bin liranın üzerindeyse, doğrudan Tüketici Mahkemesi'ne başvurmak gerekmektedir" şeklinde konuştu. Tüketici Hakem Heyeti’ne yapılan başvurular, genellikle 6 ay içinde sonuçlanmakta, ancak başvurunun içeriğine bağlı olarak bu süre 3 ay daha uzatılabilmektedir.
Para İadesi Yapılmıyorsa Dava Açabilirsiniz
Tüketici haklarının ihlal edildiği durumlarda ise hukuki yollara başvurmak mümkün. Avukat Şen, "Eğer ürün iade edilmesine rağmen para iadesi 10 gün içinde yapılmıyorsa, sipariş edilen ürün yerine farklı bir ürün gönderildiyse veya iade talebi reddedildiyse, tüketici satıcı hakkında suç duyurusunda bulunabilir" uyarısında bulundu. Özellikle sosyal medya platformları üzerinden yapılan alışverişlerde bu tür sorunların sıkça yaşandığını belirten Şen, "Instagram ve Facebook gibi platformlarda gönderilen ürünlerin farklı çıkması durumunda, nitelikli dolandırıcılık suçu oluşur ve Türk Ceza Kanunu'nun 158'inci Maddesi'ne göre 3 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası öngörülür" dedi.
İkinci El Satışlarda da Cayma Hakkı Var
İkinci el ürün satışlarında da cayma hakkının geçerli olduğunu hatırlatan Şen, bu tür satışlarda "İade kabul edilmemektedir" gibi ibarelerin hiçbir hukuki geçerliliği olmadığını vurguladı. Özellikle online ikinci el satış platformlarında, satıcıların bu tür uyarılarla tüketicileri caydırmaya çalıştığını belirten Şen, tüketicilerin bu tür durumlarda da haklarını savunabileceklerini belirtti.
Tüketiciler olarak, alışveriş yaparken karşılaşılan bu tür tuzaklara düşmemek için haklarınızı bilmeniz büyük önem taşıyor. Unutmayın ki, Tüketiciyi Koruma Kanunu ve Mesafeli Satış Sözleşmesi, tüketici haklarını güvence altına alıyor ve bu hakların ihlali durumunda yasal yollarla hakkınızı aramak mümkün.