Atasözleri, genellikle halkın deneyimlerinden ve yaşadığı olaylardan çıkarılan özlü sözlerdir. Türkçe atasözleri de günlük hayatta sıkça kullanılan ve derin anlamlar içeren ifadelerdir. Ancak, herkesin bildiği bazı atasözleri zamanla yanlış anlaşılabilmekte veya unutulabilmektedir. İşte, en çok bilinen atasözleri ve anlamları haberimizde. Atasözü ne demektir? En çok bilinen atasözleri hangileridir? sorularının yanıtı haberimizde yer almaktadır...
Atasözü ne demektir?
Atasözleri, geçmişten günümüze ulaşan, genellikle uzun deneyimlerden yararlanarak oluşturulmuş, kısa ve özlü öğütler içeren, toplum tarafından benimsenmiş kalıplaşmış sözlerdir. Türkçede "sav" veya "irsal-i mesel, darb-ı mesel" olarak da adlandırılırlar.
Atasözlerinin Özellikleri; Atasözleri, bir toplumun duygu, düşünce, inanç ve kültür yapısını yansıtır. Kim tarafından ne zaman söylendiği bilinmediğinden anonimdirler. Topluma mâl olmuş, toplum tarafından benimsenmiş ve yüzyılların düşünce ve mantık isteminden geçerek günümüze ulaşmış kısa ve özlü sözlerdir. Bir düşünce açıklanırken ya da savunulurken tanık olarak da gösterilebilirler. Halkın ortak duygu ve düşüncelerini, dil zevkini yansıtırlar.
Türk Atasözleri: Türklerde atasözleri, geniş bir sözlü kültüre sahip olan konar-göçer topluluklardan biri olmaları sebebiyle önemli bir yer tutar. Hun Dönemi'nde bile Çin tarihlerinde Türk atasözlerine rastlanmaktadır. Göktürk Yazıtları'nda da Türkçe atasözlerine rastlanmaktadır. Kutadgu Bilig gibi eserlerde de Türk atasözlerine sıkça rastlanır.
Atasözlerinin Biçim ve Anlam Özellikleri: Atasözleri, diğer yazı türlerinden farklı olarak genellikle bir veya en fazla iki tümceden oluşur. Kalıplaşmış olmaları nedeniyle sözcüklerin veya sözcük sırasının değiştirilemez. Ancak zamanla bazı atasözlerinin sözcükleri veya sözcük sıraları değişebilir. Türkçede atasözleri yalın, birleşik, devrik cümlelerle kurulabilir. Ad veya eylem tümceleriyle kurulan atasözleri de bulunur.
Atasözleri ve Anlamları: Atasözlerinin genellikle öğüt verici ve ders niteliği taşıyan anlamları vardır. Örneğin, "Ağaç yaşken eğilir" atasözüyle genç yaşta öğrenilen davranışların kişinin karakterini şekillendirdiği anlatılır. Atasözleri, toplumun değerlerini, tecrübelerini, kültürel birikimini yansıtır ve gelecek kuşaklara aktarır.
En çok bilinen atasözleri hangileridir?
Abanın Kadri Yağmurda Bilinir
Her şeyin bir değeri vardır. Bir şeyin gerçek değeri (kadri), ona gerçekten ihtiyaç duyulduğu zaman ortaya çıkar.
Abdal (Derviş) Tekkede, Hacı Mekke'de Bulunur
Hemen herkesin ilgi duyduğu bir alanı, kendine özgü bir işi vardır. İlgi duyduğu alan ya da iş neredeyse kişi de orada bulunur.
Acele İşe Şeytan Karışır
Düşünüp taşınmadan, çabuk davranılarak yapılan işten iyi sonuç beklenmemelidir; o iş ya yanlış ya da bozuk olur.
Acele Bir Ağaçtır, Meyvesi Pişmanlık
Telâşla, sabırsızca ve ivedilikle yapılan işler genellikle kötü sonuçlar doğurur; kişiyi pişmanlığın içine iter.
Acı Patlıcanı Kırağı Çalmaz
Zorluklarla karşılaşmaya alışkın olan kimse, benzeri kötü olaylar karşısında da kolay kolay etkilenmez.
Ateş Düştüğü Yeri Yakar
Üzücü bir durum yaşandığı zaman, acıyı en çok o durumdan etkilenen kişi yaşar. Başkaları üzülse de, o durumdan, acıyı çeken kişi kadar etkilenmez.
Bir Elin Nesi Var, İki Elin Sesi Var
Bir işi tamamlamak ve başarılı sonuçlar elde etmek için birlik olmak gerekir.
Besle Kargayı, Oysun Gözünü
Yapılan iyiliğin kıymetini bilmeyen kişiler nankör olarak tanımlanır. Bu atasözü, kendilerine yapılan iyiliğin değerini bilmeyen, nankörlük yapan kişiler için kullanılır.
Büyük Lokma Ye, Büyük Söz Söyleme
Başarılamayacak, olumlu sonuçlandırılamayacak işler için kesin yargılarda bulunmak doğru değildir.
Can Çıkmayınca Huy Çıkmaz
Kişileri, yıllar boyunca yerleşmiş olan huylarından ve alışkanlıklarından vazgeçirmek çok zordur, hatta mümkün değildir.
Can Boğazdan Gelir
Sağlıklı beslenmek, insan hayatı için çok önemlidir. Kişinin sağlıklı yaşaması ve güçlenmesi için yediklerine önem vermesi gerekir.
Çam Sakızı Çoban Armağanı
Bir kişiye hediye verilirken, aslında o hediyenin sunulduğu kişinin değerinin altında kaldığı, ona verilen kıymeti yansıtmadığı, ancak hediye alan kişinin gücünün bu hediyeye yettiğini ifade etmek için kullanılır.
Denize Düşen Yılana Sarılır
Zor bir durum içinde bulunan kişiler, bu durumdan kurtulabilmek için her türlü çareye başvurmak zorunda kalabilir.
Doğru Söyleyeni Dokuz Köyden Kovarlar
Gerçeği yansıtıyor olsa da diğer insanların işlerine gelmeyen sözleri söyleyen kişiler sevilmezler.
Eceli Gelen Köpek Cami Duvarına İşer
Bir kişi başına olumsuz bir durum geleceğinden emin olduğunda, olmadık davranışlar sergilemeye başlayabilir.
Fukaranın Tavuğu Tek Tek Yumurtlar
Şans, her zaman zenginden yanadır, fakirin yüzüne gülmez.
Gün Doğmadan Neler Doğar
En karanlık zamanlarda bile, hiç umulmadık bir anda umut vaad eden bir durum ortaya çıkabilir ve her şey bir anda olumlu yönde değişebilir.
Güneş Girmeyen Eve Doktor Girer
Güneşin girmediği evde hastalık eksik olmaz.
Her Yiğidin Bir Yoğurt Yiyişi Vardır
Her insanın kendine has bir davranış biçimi, çalışma tarzı ve iş yapma yöntemi bulunur.
Huylu Huyundan Vazgeçmez
Bir davranışı huy edinmiş ya da alışkanlık haline getirmiş kişi, o davranıştan vazgeçirmek kolay değildir, hatta imkansızdır.
İğneyi Kendine Batır, Çuvaldızı Başkasına
Bir başkasına zarar verebilecek bir davranışı yapmadan önce mutlaka enine boyuna düşünmek gerekir.
İki Cambaz Bir İpte Oynamaz
Bu sözdeki cambaz kelimesi, kurnaz anlamında kullanılmıştır. İki kurnaz kişinin birbirlerini kolay kolay kandıramayacakları ifade edilmiştir.
Kaçan Balık Büyük Olur
Bir fırsatı elde etme imkanı ortadan kalkınca, o fırsat gözde daha da büyütülecek bir hale gelir.
Leyleğin Ömrü Laklak İle Geçer
Boş işler peşinde koşan ve anlamsız konuşan kişiler için bu atasözü kullanılır.
