Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıklamaları, Atatürk'ün efsanevi yatı Savarona'nın akıbetine dair birçok soruyu gündeme getirdi. Vatandaşlar, bu tarihi yatın mevcut durumu ve sahipliği hakkında bilgi edinmeye çalışıyor. Peki, "Atatürk'ün yatı Savarona nerede? Savarona yatı kime ait?" Savarona'nın öyküsüne dair merak edilenler ve araştırılan sorular burada...
Atatürk'ün yatı Savarona nerede?
MV Savarona, 28 Mart 1931’de Hamburg'da denize indirildiğinde dünyanın en büyük yatıydı. 23 Şubat 1938'de Türk hükümeti tarafından satın alındı ve dönemin Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk’e hediye edildi. Günümüzde hala dünyanın en büyük yatlarından biri olarak kabul ediliyor. Türkiye'nin Cumhurbaşkanlığı yatlarından ikincisidir. Atatürk, hayatının son dönemlerinde yat üzerinde 50 gün geçirdi, bu süre içinde kabine toplantıları düzenledi ve önemli konuklar ağırladı. Savarona'nın aslına uygun şekilde onarımı İstanbul Tersanesi Komutanlığı'nda yapılıyor.
Savarona yatı kime ait?
Yat şu anda Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ne ait. 1989'da hurdaya çıkarılan yat, tepkiler üzerine bir iş adamına kiralandı ve 2013'te Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredildi. 2019’da Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na geçti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan açıklama
Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Atatürk konusunda lafa geldiğinde mangalda kül bırakmayanların çürümeye terk ettiği Savarona yatına sahip çıkan biz olduk. Cumhuriyetin arkasına saklanıp Osmanlı karşıtlığı yapanların aksine, tarihimizin tüm dönemlerini kucakladık" şeklinde bir açıklama yaptı.
Tarihi ve İnşası
Savarona, ABD’li zengin Emily Roebling Cadwallader için tasarlanmıştı. Adı, Hint Okyanusu'nda yaşadığı söylenen "Sava" adlı Afrika kuğusundan ve Cadwallader’in gençlik adı "Rona"dan türemiştir. Hamburg’daki Blohm & Voss tersanesinde inşa edilen yat, 28 Şubat 1931’de tamamlandı ve 124.3 metre uzunluğundaydı. İç tasarımı Donald Starkey Designs tarafından yapılırken, dış tasarımı Cox & Stevens ve Diana Yacht Design B.V. tarafından gerçekleştirildi. Gemi, o dönemde 4 milyon dolara mal oldu (Ağustos 2021 değeriyle 70.7 milyon dolar).
Cadwallader ve eşi, gemiyi Fransız tarihi eserleriyle donatmıştı. Ancak, ağır vergiler nedeniyle yatı ülkelerine götüremediler ve 1937’de Almanya’da satışa sunuldu.
Türk Hükûmeti Tarafından Satın Alınışı
Savarona, 23 Şubat 1938’de Türk hükümeti tarafından 1.2 milyon dolara (Ağustos 2021 değeriyle 23.4 milyon dolar) satın alındı ve Atatürk’e hediye edildi. Alım süreci, ABD, Türkiye ve Almanya arasında diplomatik bir meseleye dönüştü.
Celal Bayar, yatın alım gerekçesini şöyle açıkladı: "Atatürk'ün sağlığı kötüydü ve deniz havasının iyileştirici etkisini umuyorduk. Savarona’nın alınması, Meclis ve kabinem tarafından karar altına alındı."
Yat, 24 Mart 1938’de İngiltere'den teslim alındı ve Almanya’da bakım gördükten sonra 1 Haziran 1938’de Türkiye’ye getirildi. Atatürk, yatı çok beğendi ve 54 gün boyunca karaya çıkmadan burada kaldı. Bu süre zarfında önemli konuklar ağırladı ve kabine toplantıları düzenledi. Son toplantısı 9 Temmuz 1938’de yapıldı.
Savaş ve Sonrası
Savarona, II. Dünya Savaşı sırasında İstanbul Boğazı’nda demirli kaldı. Savaş sonrası, 1947’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yatın durumu tartışıldı ve satılması önerildi, ancak basın tepkileri üzerine bu gerçekleşmedi. 1950’de Demokrat Parti iktidarıyla birlikte Savarona, Mısırlı zenginlere kiralandı ve 1951’de Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na devredildi. 1951'de eğitim gemisi olarak kullanılmaya başlandı ve birçok yabancı devlet yetkilisini ağırladı.
Yangın ve Yeniden Restorasyon
3 Ekim 1979'da Heybeliada’da demirliyken meydana gelen bir yangın sonucu büyük hasar gördü. Yangının nedeni belirlenemedi ve birçok değerli eşya yok oldu. Gemi, 6 ay süren onarımdan sonra 1986’da Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’ndan çıkarıldı. 1989’da hurdaya çıkan yat, Türk iş insanı Kahraman Sadıkoğlu tarafından 49 yıllığına kiralandı ve modernize edildi. Ancak 2010’da fuhuş skandalına karıştı ve 2013’te Kültür ve Turizm Bakanlığı’na geçti.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Dönemi
Restorasyonun ardından Savarona, prestijli toplantılar ve görüşmeler için kullanıldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, yatı uluslararası kabul törenlerinde kullandı. İlk resmi resepsiyon Mart 2015’te Bosna-Hersek Cumhurbaşkanlığı Konseyi Üyesi Bakir İzzetbegoviç’in ağırlanmasıyla gerçekleşti.
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı
2019'da Savarona, Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na devredildi ve İstanbul Tersane Komutanlığı’na getirildi.
Donanımlar
Savarona'nın donanımları arasında yüzme havuzu, Türk hamamı, altın işlemeli büyük merdivenler, sinema salonu ve Atatürk’ün şahsi eşyalarının bulunduğu bir kütüphane yer alıyor. Atatürk’ün 55 gününü geçirdiği odada, Selanik’te kullandığı ahşap karyolası ve yatağı sergileniyor.