AWACS (Havadan Erken İhbar ve Kontrol Sistemi) uçakları, modern savaş stratejilerinde kritik rol oynayan hava ve deniz unsurlarını tespit etmek ve komuta merkezlerine iletmek üzere geliştirilen radar sistemleriyle donatılmış uçan gözetleme platformlarıdır. Türkiye, bu uçakları 2004 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nden sipariş etmiş, ancak teslimatı çeşitli teknik nedenlerle 21 Şubat 2015 tarihinde gerçekleşmiştir. Türk Hava Kuvvetleri'ne bağlı olarak hizmet veren AWACS uçakları, özellikle hava sahasının güvenliğini sağlama, düşman unsurlarını tespit etme ve hava harekatlarını koordine etme görevlerinde kullanılır.
AWACS Uçaklarının Özellikleri
AWACS uçakları, Boeing 737 tipi uçakların modernize edilmesiyle "uçan radar" haline getirilmiştir. Bu uçaklar, 30.000 feet irtifada görev yaparken yaklaşık 500 kilometre uzaklıktaki hava ve deniz unsurlarını tespit edebilme kabiliyetine sahiptir. Ancak uçaklar daha yüksek irtifaya çıktıklarında bu menzil 800 kilometreye kadar uzayabilmektedir. Ayrıca, uçaklar tam donanımla 18 saat boyunca havada kalabilme kapasitesine sahip olup, 12 ila 19 personel ile görev yapabilmektedir.
Uçakların görev radarı, dost-düşman tanıma sistemi, telsiz ve veri link sistemleri bulunmaktadır. Görev sırasında tespit edilen unsurlar, komuta merkezlerine veya doğrudan F-16 uçaklarının ekranına aktarılabilmektedir. Ayrıca AWACS uçakları, havada yakıt ikmali yapabilme ve fazla yakıtı boşaltabilme gibi önemli özelliklere de sahiptir.
Türkiye'nin kaç AWACS uçağı var?
Türkiye’nin envanterinde toplamda dört adet AWACS uçağı bulunmaktadır. Bu uçaklar "Kuzey", "Güney", "Doğu" ve "Batı" isimleriyle adlandırılmıştır ve Konya’daki 3. Ana Jet Üssü’nde, 131. HİK Komutanlığı bünyesinde görev yapmaktadır. Türkiye’nin AWACS uçakları, özellikle 2015 yılında Irak ve Suriye'nin kuzeyine yapılan geniş çaplı hava harekatında önemli bir rol oynayarak, 50 kadar F-16 ve 25 F-4 savaş uçağını başarıyla koordine etmiştir. Bu operasyon, AWACS uçaklarının Türkiye'nin savunma stratejisinde ne kadar kritik bir yere sahip olduğunu bir kez daha ortaya koymuştur.