Bilim tarihine damga vuran pek çok isim vardır, ancak bazıları diğerlerinden bir adım önde gelir. Al-Biruni de bu önemli isimlerden biridir. Ancak, onun hakkında pek çok kişinin bilgi sahibi olmadığı gerçeği göz ardı edilemez. Kimdir Al-Biruni ve bilime katkıları nelerdir? Detaylar haberimizde yer alıyor...
Biruni kimdir?
Bîrûnî, 4 Eylül 973'te Harezm'de doğdu ve küçük yaşta babasını kaybetti. Harezm'de Afrigoğulları hanedanı tarafından himaye edilen Bîrûnî, sarayda matematik ve astronomi eğitimi aldı. İbn-i Irak ve Abdussamed bin Hakîm gibi hocalarının yönlendirmesiyle 17 yaşında ilk kitabını yazdı.
Harezm'in yönetimi Me'mûnîler'e geçince İran'a giden Bîrûnî, daha sonra Ziyârîler tarafından himaye edildi. El-Âsârü'l-Bâkıye adlı eserini Ziyârîlerin sarayında kaleme aldıktan sonra memleketine geri döndü ve Ebu'l Vefâ ile astronomi çalışmalarına başladı.
1017'de Gazneli Mahmut, Harezm'i fethedince Bîrûnî de Gazne'ye gelerek sarayda itibar gördü. Gazneli Mahmut'un Hindistan seferine katılan Bîrûnî, Hint bilim adamlarının dikkatini çekti ve Nendene şehrine yerleşerek çalışmalarını sürdürdü. Sanskritçeyi öğrenerek Hint kültürü üzerine de çalışmalar yaptı.
Gazne'ye döndükten sonra en verimli dönemini geçiren Bîrûnî, Tahdîdu Nihâyet'il Emâkin adlı eserini yayımladı ve Kanûn-i Mes'ûdî adlı eserini Gazneli Mahmud'un oğlu Sultan Mesud'a ithaf etti.
Bîrûnî, bilimi kitaplardan ziyade pratik uygulamaya ve gözleme dayandırdı. Irk veya din ayrımı yapmadan her kültürü saygıyla karşıladı ve inceledi. Astroloji üzerine yaptığı çalışmayı Sultan Mesut'a sunduğunda maddi bir ödülü reddederek bilimin özgürlüğünü korudu.
Bîrûnî'nin mirası, bilimsel yöntemlere olan bağlılığı ve kültürel çeşitliliğe saygısıyla bugün bile önemini koruyor.
Biruni'nin bilime yaptığı katkılar nelerdir?
Harezmli matematikçi ve gök bilimci Ebu Nasr Mansur'un himayesinde yetişen ve ilk çalışmalarını bu alimin yanında gerçekleştiren El-Birûnî, ilk eseri olan "Asar-ül Bakiye" ile dikkatleri üzerine çekti.
El-Bîrûnî'nin eserlerinin sayısı yaklaşık olarak yüz seksen civarındadır. Yetmiş adet astronomi ve yirmi adet matematik kitabı bulunmaktadır. Ayrıca tıp, biyoloji, bitkiler, madenler, hayvanlar ve yararlı otlar üzerine çalışmaları bulunmaktadır. Ancak, bu eserlerden sadece yirmi yedisi günümüze kadar ulaşabilmiştir.
Bîrûnî, matematikçi kimliğiyle trigonometrik fonksiyonlarda öne sürdüğü yeniliklerle tanınır. Ayrıca, astronomi alanında yaptığı çalışmalarla da döneminin öncülerinden biri olarak kabul edilir.
Coğrafya, jeoloji ve jeodezi gibi alanlarda da eserler veren El-Birûnî, tıp alanında da dikkate değer çalışmalara imza atmıştır. Bir kadını sezaryenle doğum yapmaya başaranlardan biri olarak öne çıkar.
El-Birûnî, bilimsel bakış açısı ve eleştirel düşüncesiyle çağının ötesinde bir bilim insanı olarak tanımlanır. Batı dünyasında da "Aliboron" adıyla bilinir ve eserleri birçok Batı diline çevrilmiştir.
El-Birûnî'nin çalışmaları, bilim tarihinde önemli bir yere sahiptir. Onun eserleri ve fikirleri, bilimin evrensel ve birleştirici doğasını vurgulayan birer örnek olarak günümüze ışık tutmaktadır.
