Bitlis, mistik dağlarıyla, zengin tarihiyle ve sıcakkanlı insanlarıyla Anadolu'nun gözde illerinden biridir. Bu şehir, geleneksel dokusunu titizlikle koruyarak günümüze taşır. Bitlis'in örf ve adetleri, geçmişten günümüze uzanan köklü bir mirası yansıtır. Şimdi, bu geleneklerin izini sürerek Bitlis'in kültürel derinliklerine birlikte bakalım.
Bitlis örf ve adetleri nelerdir?
Bitlis'in evlilik gelenekleri oldukça köklü ve özgün bir yapıya sahiptir. Şehirde ve köylerde evlenme süreci farklılık gösterir. Geleneksel olarak, kız isteme geleneği uzun yıllar boyunca görücü usulü ile gerçekleştirilmiştir. Bu geleneğin köylerde halen sürdüğü görülmektedir. Görücü usulüyle gerçekleşen evlenme sürecinde, kız genellikle hamamda incelenir ve beğenilir. Kızın beğenilmesi durumunda, erkeğin annesi ve kız kardeşi tarafından onaylanan kızın istenmesi için hazırlıklar başlar. Kız istenmeden önce, kız tarafından izin alınır ve evlenme niyeti açıklanır. Kızın tarafı izin verdiğinde, erkek tarafı Allah'ın emri ve Peygamberin sözleriyle kızı resmen ister. Kız tarafı genellikle birkaç gün süre ister ve olumlu cevap verirse, el öpme töreni gerçekleşir. Daha sonra, belirlenen bir zamanda dini törenle evlenme işlemi tamamlanır.
Bitlis'in gelenekleri neler?
Kız evine gelin alınırken, yanlarında bir imam bulunur ve dini tören gerçekleştirilir. Dini törenin ardından, kız evine getirilen ziynet eşyaları ve başlık parası takdim edilir. Şekerden yapılan şerbet içilir ve kadınlar arasında şeker kırma merasimi yapılır. Her iki tarafın belirlediği zaman diliminde düğün gerçekleştirilir. Düğünler genellikle Pazar veya Perşembe günleri yapılır. Düğünden önce, erkek tarafı kız evine "toyluk" adı verilen düğün eşyalarını ve hediyeleri gönderir. Düğünden bir gün önce kına gecesi düzenlenir. Kına gecesi genellikle kadınlar arasında yapılır ve gelin ile damatın ellerine kına yakılır. Düğün günü öğlene doğru, büyük bir grup halinde kız evine gidilir ve tekrar şerbet içilir. Şerbet içilirken, tepsiye para atılır ve gelin alınarak erkek evine götürülür. Gelin eve yaklaştığında, damat sağdıçları tarafından karşılanır ve gelinin başına üzüm, leblebi ve para dökülür. Gelin eve gireceği zaman, kapının eşiğine fincan bırakılır ve gelinin ayağıyla kırması istenir. Bu, evliliğe birlik ve dirlik getirmenin simgesidir. Gelin içeri girdiğinde, avucuna veya parmaklarına bal sürülür ve kapının üstüne sürmesi istenir. Bu da hayatın tatlılığına işaret eder. Gelinin odasına gidildiğinde, önce duvağı açılır ve altın hediye edilir. Daha sonra düğün eğlencesi devam eder ve misafirler çekildikten sonra gelin odasına alınır. Gerdek odasına giren damat, iki rekat namaz kılar ve gelinin başına bir bozuk para atılır. Evliliğin üçüncü gününde gelin hamamına götürülür ve burada eğlenceler yapılır. Bu geleneksel Bitlis evlilik ritüelleri, evliliğin ilk günlerine dair özel adetlerle devam eder.