Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika'nın oluşturduğu BRICS, dünya ekonomisi ve siyasetinde belirleyici bir rol oynamaya devam ediyor. Bu birlik, küresel ekonomik dengelerin değişiminde ve uluslararası iş birliğinde önemli bir platform sağlıyor. BRICS'in amacı, üyeleri arasındaki ticaret ve yatırımı artırmak, gelişmekte olan ülkelerin çıkarlarını savunmak ve uluslararası alanda daha etkin bir ses oluşturmak olarak öne çıkıyor. BRICS'in doğası ve hedefleri hakkında merak edilen sorular, bu beş ülkenin rolünü ve etkisini anlamak isteyen kullanıcılar arasında artıyor.
BRICS nedir?
BRICS (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika), bu beş ülkenin ekonomik güçlerini ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Bu ülkelerin İngilizce isimlerinin baş harflerinden oluşur (Brazil, Russia, India, China, South Africa). BRICS ülkeleri hızlı ekonomik büyümeleriyle dikkat çekmekte olup, 2050'de dünya ekonomisinde önemli roller üstlenmeleri beklenmektedir.
Güney Afrika, 2011 yılında bu gruba katılmış ve böylece orijinal dört üyeden oluşan BRIC (Brazil, Russia, India, China) terimi BRICS olarak değiştirilmiştir. Bu değişiklik, aynı yıl Çin’in Sanya kentinde düzenlenen zirvede resmileşmiştir. BRICS ülkeleri, bölgesel ve küresel ekonomik ilişkilerde büyük bir nüfuz potansiyeline sahip olup, her biri G20 üyesidir. 2009'dan beri yıllık zirveler düzenleyen BRICS, en son zirvesini Eylül 2017’de Çin’in Xiamen şehrinde gerçekleştirmiştir. Bir sonraki zirve ise Temmuz 2018’de Güney Afrika'da yapılmıştır. BRICS terimi, Güney Kore, Meksika ve Türkiye gibi daha sonra ekonomik işbirliği yapmış ülkeleri kapsamaz. 2015 itibarıyla BRICS ülkeleri dünya nüfusunun %41’ini, yani 3.1 milyar insanı temsil etmektedir. Güney Afrika hariç diğer üyeler, nüfus açısından ilk 10'da yer almaktadır. 2018'de BRICS ülkelerinin toplam GSYİH'si 18 trilyon doları bulmuş, bu da dünya ekonomisinin %23.2'sine denk gelmektedir. Bu ülkeler, hızlı ekonomik büyümeleri nedeniyle hem övgü hem de eleştiri almışlardır. BRICS ülkeleri arasındaki ilişkiler eşitlik, karşılıklı saygı ve ortak çıkarlar üzerine kuruludur.
"BRIC" terimi ilk olarak 2001 yılında Goldman Sachs Yatırım Bankası başkanı Jim O’Neill tarafından "Building Better Global Economic BRICs" adlı yayınında kullanıldı. Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin dışişleri bakanları, Eylül 2006'da New York'ta ilk kez bir araya geldiler. İlk resmi diplomatik buluşma ise 16 Haziran 2009'da Rusya'nın Yekaterinburg şehrinde gerçekleşti.
İlk BRIC Zirvesi
16 Haziran 2009’da Yekaterinburg’da Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin liderlerinin katılımıyla BRIC'in ilk resmi zirvesi yapıldı. Zirvede, küresel ekonomik durumu iyileştirme, küresel finans kurumlarını geliştirme ve daha fazla işbirliği yapma konuları ele alındı. Aynı zamanda, gelişmekte olan ülkelerin uluslararası arenada daha fazla yer bulmaları gerektiği tartışıldı. Zirve sonrası BRIC ülkeleri, yeni bir küresel para birimine ihtiyaç duyulduğunu belirttiler. 2010 yılında Güney Afrika, BRIC grubuna katılma sürecini başlattı ve 24 Aralık 2010'da resmi olarak gruba dahil edildi. Bu katılım ile grup, BRICS adını aldı. Güney Afrika Cumhurbaşkanı Jacob Zuma, 2011 yılında Çin’in Sanya şehrinde yapılan 3. BRICS zirvesine tam üye olarak katıldı.
Yeni Kalkınma Bankası
Yeni Kalkınma Bankası (eski adıyla BRICS Kalkınma Bankası) kurulma fikri ilk kez 2012 yılında Delhi’deki 4. BRICS zirvesinde Hindistan tarafından ortaya atıldı. BRICS ülkeleri, IMF’nin kredi verme gücünü artırmak için 75 milyon dolar katkıda bulunmayı taahhüt ettiler, ancak IMF'nin karar süreçlerinde kendilerine daha fazla söz hakkı verilmesini talep ettiler. 2013 yılında Güney Afrika’nın Durban şehrinde düzenlenen 5. BRICS zirvesinde, IMF ve Dünya Bankası'na alternatif olarak bir uluslararası finans kuruluşu kurulmasına karar verildi. 2014 yılında Brezilya’nın Fortaleza şehrinde yapılan 6. BRICS zirvesinde Yeni Kalkınma Bankası'nın kuruluş anlaşması imzalandı.
2024 itibarıyla beş yeni ülke daha BRICS’e katılmıştır. Grubun yeni adı "BRICS+" olarak tahmin edilmektedir. Arjantin'in üyelik başvurusu ise 2023’te seçilen yeni Devlet Başkanı Javier Milei tarafından geri çekilmiştir.
Türkiye ve BRICS İlişkileri
Son yıllarda Türkiye’de, BRICS grubuna tam üye olma gerekliliği sıkça gündeme gelmiştir. Özellikle 2015 sonrası Türkiye-Rusya ilişkilerinin normalleşmesi ve Türkiye-AB ilişkilerinin gerilemesi nedeniyle BRICS üyeliği daha da önemli hale gelmiştir. 2017 yılında dönemin başbakan yardımcısı Mehmet Şimşek, Türkiye’nin BRICS projelerinden ve fonlarından yararlanmak amacıyla tam üyelik başvurusunu ciddi şekilde değerlendirdiğini belirtmiştir.
