Kullanıcılar, Türk müzik tarihinde özel bir yere sahip olan Cemal Reşit Rey'in kimliği ve müzikal mirası hakkında bilgi edinmek için araştırmalara başladı. Rey'in besteleri, müzikseverler arasında yeni bir keşif ve hayranlık kaynağı haline geliyor. İşte detaylar;
Cemal Reşit Rey kimdir?
Cemal Reşit Rey, 24 Eylül 1904’te Kudüs’te doğdu ve 7 Ekim 1985’te İstanbul’da vefat etti. Kendisi Türk bestecisi, piyanisti, eğitimci ve orkestra şefi olarak tanınır.
Türk müziğinin gelişimine öncülük etmiş, Türk Beşleri'nin önemli bir üyesidir. Ülkenin ilk nesil bestecilerinden biridir ve klasik müziğin Türkiye'deki köklerini güçlendirmiştir. Konçertoları, senfonik şiirleri ve diğer orkestral eserleriyle tanınan Rey, Türkiye'nin Onuncu Yıl Marşı'nın yanı sıra ünlü Lüküs Hayat operetinin yaratıcısıdır. Ayrıca, İstanbul Şehir Orkestrası'nın temellerini atan kişidir.
Cemal Reşit, 1904 yılında Kudüs’te dünyaya geldi. Osmanlı ailesine mensup olan Rey’in babası Ahmet Reşit Rey, Kudüs mutasarrıfıydı ve annesi Fethiye Hanım, Sadrazam İbrahim Edhem Paşa'nın kızıydı. Müziğe olan yeteneği çocukluk yıllarında Kudüs’te belirdi ve ilk müzik derslerini annesinden aldı. Sekiz yaşındayken bile bir vals besteledi. Ailesiyle birlikte İstanbul’a yerleştikten sonra, piyano çalışmalarına devam etti. Galatasaray Lisesi’nde eğitim gördü ve ardından Paris'e taşındılar.
Paris'te, Fransa Cumhurbaşkanı Raymond Poincaré'nin himayesinde yaşayan Rey, ünlü besteci Gabriel Fauré ve konservatuvar müdürü Marguerite Long'un rehberliğinde müzik yeteneğini geliştirdi. Daha sonra Cenevre'ye taşındı ve eğitimine burada devam etti. I. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla ailesiyle birlikte tekrar İstanbul'a döndü ve müzik eğitimini sürdürmek için tekrar Paris'e gitti.
1926'da İstanbul'a dönerek Darülelhan (sonradan İstanbul Belediye Konservatuvarı) bünyesinde öğretmen olarak göreve başladı. Aynı zamanda birçok konser verdi ve müzik gruplarıyla bir araya geldi. Rey, Türk halk ezgilerini kullanarak besteler yapmaya başladı ve Türk müziğinin gelişimine katkıda bulundu.
Rey, Ankara Radyosu'nda Batı Müziği Bölümü Şefi olarak görev yaptı ve İstanbul'da Filarmoni Derneği'nin kuruluşuna öncülük etti. İstanbul Radyosu'nda da çalıştı ve İstanbul Şehir Orkestrası'nı yönetti.
1981'de devlet sanatçısı unvanını aldı ve 1982'den ölümüne kadar Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuvarı'nda kompozisyon öğretmenliği yaptı. Son performansı, 1985'te Lüküs Hayat operetinin sahnelenmesinin gala gecesinde gerçekleşti. Cemal Reşit Rey, 7 Ekim 1985'te İstanbul'da vefat etti ve Edirnekapı'daki aile mezarlığına defnedildi.
Cemal Reşit Rey eserleri...
Operalar
- Faire Sans Dire: Tek perdelik bir eser. Libretto, Ekrem Reşit Rey tarafından (Alfred De Musset'in eserinden esinlenerek) 1920'de hazırlandı.
- Yarın Marek: Üç perdelik, dört tabloluk bir eser. Libretto, Xavier Fromentin tarafından 1920'de kaleme alındı.
- Sultan Cem: Beş perde, on iki sahnelik bir eser. Libretto, Ekrem Reşit Rey tarafından (Roussel Despierre'nin senaryosuna dayanarak) 1924'te yazıldı.
- Zeybek: Üç perdelik bir eser. Libretto, Ekrem Reşit Rey tarafından 1926'da hazırlandı.
- Köyde Bir Facia: Tek perdelik bir eser. Libretto, Ekrem Reşit Rey tarafından 1929'da kaleme alındı.
- Çelebi: Dört perdelik bir eser. Libretto, Ekrem Reşit Rey tarafından 1942-1945 yılları arasında yazıldı ve orkestrasyonu 1973'te tamamlandı.
Operetler ve Müzikaller
- La Petit Chaperon Rouge: İki sahneden oluşan bir eser, 1920.
- Üç Saat: Üç perdelik bir eser, 1932.
- Lüküs Hayat: Üç perdelik bir eser, 1932.
- Deli Dolu: Üç perdelik bir eser, 1934.
- Saz Caz: Üç perdelik bir eser, 1935.
- Maskara: Üç perdelik bir eser, 1936.
- Hava Cıva: Üç perdelik bir eser, 1937.
- Yaygara 70: 1969'da sahnelendi.
- Uy Balon Dünya: 1970'te sahnelendi.
- Bir İstanbul Masalı: 1971'de sahnelendi.
- Cemal Reşit Rey'in ayrıca üç müzikal komedisi (revü'sü) bulunmaktadır:
- Adalar Revüsü, 1934.
- Alabanda, 1941.
- Aldırma, 1942.
Orkestra Yapıtları
- Bebek Efsanesi (Senfonik Şiir), 1928.
- Karagöz (Senfonik Şiir), 1930-1931.
- Enstantaneler (Senfonik İzlenimler), 1931.
- Scéne Turques (Halk Dansları Üzerine), dört parça, 1928.
- Paysages de Soleil (Senfonik İzlenimler), 1931.
- Inıtation (Senfonik Şiir), 1935.
- Senfoni No:1, 1941.
- L'appel (Senfonik Şiir), 1953.
- Fatih (Senfonik Şiir), 1953.
- Katibim (Piyano ve orkestra çeşitlemeler), 1953.
- Senfonik Konçerto (İkili Orkestra için), 1963.
- Senfoni No:2, 1969.
- Türkiye (Senfonik Rapsodiler).
-
- Yıla Giriş (Senfonik Bölüm), 1973.
Konçertolar
- Konçerto Kromatik (Piyano ve Orkestra için), 1932-1933.
- Keman Konçertosu, 1939.
- Piyano Konçertosu, 1949.
- Gitar Konçertosu, 1978.
Konçertant Parçalar
- Introduction and Dance (Viyolonsel ve Orkestra için), 1928.
- Konçertant Parçalar (Viyolonsel ve Orkestra için), 1955.
- Andante ve Allegro (Keman ve Yaylılar Orkestrası için), 1967.
Oda Müzikleri
- Sonat (İki Piyano için), 1924.
- Kentet (Beş Üflemeli Çalgı için), 1932.
- Ondes Martenot ve Yaylı Çalgılar için Poem, 1934.
- Yaylı Çalgılar Kuarteti, 1935.
- Kısa Parça (Keman ve Piyano için), 1936.
- Kuartet (Piyano ve Yaylılar için), 1938-1939.
- Sextour (Tenor, Piyano ve Yaylılar Dörtlüsü için), 1939.
- Colloqye Instrumental, 1957.
- 12 Prelüd ve Füg (İki Piyano için), 1969.
Şan ve Orkestra Eserleri
- Anadolu Türküleri (Dört Parça), 1926.
- İki Anadolu Türküsü, 1930.
- Mystique (Mevlana'nın "Mesnevi" Mukaddimesi), 1938.
- Üç Anadolu Türküsü, 1970.
- Vokal Fantezi, 1980.
Şan ve Piyano Eserleri
- Je Me Demande (şiir: Ekrem Reşit Rey), 1919.
- Üç Melodi (Paris'te Fromont Yayınevi tarafından basıldı), 1920.
- Initiales sur un Banc (şiir: Ekrem Reşit Rey), 1921.
- Chanson du Printemps (şiir: Ekrem Reşit Rey), 1922.
- Au Jardin (şiir: Philoxene Boyer), 1923.
- L'Offrande Lyrique (sekiz ezgi), 1923.
- Nocturne (şiir: Ekrem Reşit Rey), 1925.
- 12 Anadolu Türküsü (Paris'te Heugel Yayınevi tarafından yayınlandı), 1925-1926.
- Vatan (Hulusi Öktem'in "Mekteplerde Musıki" adlı kitabında yayımlandı, 1930.)
- Dört Melodi (şiirler: Baki Süha Ediboğlu), 1956.
Koro Eserleri
- Anadolu Halk Türküleri