Türkiye'nin doğusunda yer alan tarihi ve kültürel zenginliklere sahip olan bölge, yıllar içinde adını değiştirerek toplumsal hafızada farklı anlamlar kazandı. Özellikle Dersim'in Tunceli olarak adlandırılması, zaman içinde derin tartışmalara ve toplumsal bir dönüşüme sebep oldu. Vatandaşlar arasında, bu değişimi anlamlandırmak ve geçmişle bugünü birleştirmek adına sıkça sorulan "Vatandaşlar Dersim neden Tunceli oldu?" ve "Tunceli'ye neden Dersim diyorlar?" sorularının yanıtlarını haberimizde detaylarıyla bulabilirsiniz. İşte, bu önemli dönüşümün arka planındaki tüm detaylar...
Dersim neden Tunceli oldu?
Bölgenin resmi adı Osmanlı döneminde Dersim'dir. 19. yüzyılın ortalarından itibaren bir sancak olan Dersin, Hozat'tan idare ediliyor. 1935 yılında alınan bir kararla Dersim "Tunceli" ilan edildi. Tunceli'nin anlamı ise, "Tunç gibi sağlam" anlamına gelir.Bu değişikliğin temel nedeni, Cumhuriyet döneminin merkeziyetçi yönetim anlayışıydı. Cumhuriyet hükümeti, Dersim'in coğrafi konumu ve etnik yapısı nedeniyle bölgedeki devlet otoritesini tam olarak kuramadığını düşünüyordu. Dersim İsyanı'nın (1937-1938) ardından, hükümetin bu endişeleri daha da arttı.
Hükümet, Dersim'in ismini değiştirerek, bölgenin tarihsel kimliğini ve kültürel aidiyetini zayıflatmayı amaçladı. Tunceli adı, bölgenin etnik ve kültürel özelliklerini yansıtmayan, tamamen Türk kökenli bir isimdi. Bu isim değişikliği, Dersim halkının kimlik ve aidiyet duygusunu zedelemek için tasarlanmıştı.
Tunceli isminin değiştirilmesi, Dersim İsyanı'nın ardından bölgede gerçekleştirilen asimilasyon politikalarının bir parçasıydı. Bu politikalar kapsamında, Dersim'de yaşayan Alevilerin dini ve kültürel pratikleri yasaklandı. Alevilerin geleneksel kıyafetleri ve dilleri yasaklandı. Dersim'de yaşayan Türklerin sayısı artırıldı.
Tunceli isminin değiştirilmesi, Dersim halkının hafızasında derin yaralar açtı. Dersimliler, bu isim değişikliğini bir soykırım ve asimilasyon girişimi olarak görüyorlar.
Tunceli isminin değiştirilmesi, günümüzde de tartışma konusu olmaya devam ediyor. Dersimliler, bölgenin isminin Dersim olarak değiştirilmesini talep ediyorlar.
Tunceliye neden Dersim diyorlar?
Tunceli'ye Dersim denmesinin temel nedeni, bölgenin tarihi ve kültürel kimliğidir. Dersim, yüzyıllardır Alevi-Kızılbaş, Zaza ve Kürtlerin yaşadığı bir bölgedir. Bu halkların ortak kimlik ifadesi, Dersim adı olmuştur.
Dersim adı, bölgenin coğrafi özelliklerinden kaynaklandığı da düşünülmektedir. Bölgenin dağlık ve ormanlık olması nedeniyle "duvarlı" anlamına gelen "Dersim" ismi verilmiştir.
Tunceli ismi ise, 1935 yılında Cumhuriyet hükümeti tarafından bölgenin isminin değiştirilmesi ile ortaya çıkmıştır. Bu isim değişikliği, Dersim halkının kimlik ve aidiyet duygusunu zayıflatmak amacıyla yapılmıştır.
Günümüzde, Tunceli'nin büyük bir kısmı Dersim olarak adlandırılmaktadır. Bu isim değişikliği, Dersim halkının hafızasında derin yaralar açmıştır. Dersimliler, bu isim değişikliğini bir soykırım ve asimilasyon girişimi olarak görmektedirler.
Tunceli'nin isminin Dersim olarak değiştirilmesi talebi, günümüzde de devam etmektedir.
Dersim,Türkiye'nin doğu kesiminde tarihi bir bölgenin adıdır.Etimolojisi; "Dağlar" anlamına gelen Taur kökü ile ilişkilidir. "Dağlık Bölge" anlamına gelen yerli arkaik adı, Roma döneminde Latinize olarak "Taurezium" şekline dönüşmüş; daha sonra da bölgede baskın hale gelen İrani diyalektlerin etkisi altında ve halk etimolojisi yolu ile deforme olarak "Dersim" şeklini almıştır.
Dersim ne demek?
Dersim tarihte çok eski bir bölgenin adıdır. Kürtçe’de “gümüş kapı”, Zazaca da ise “duvarlı” anlamına geldiği rivayet olunur.
