Eşref Turgut Bitlis'in yaşamı ve ölümü, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin tarihindeki kritik anlardan biridir. 1952 yılında Kara Harp Okulu'ndan mezun olduktan sonra, kariyerinde hızla yükselen Bitlis, 1974 Kıbrıs Harekâtı'nda Kıbrıs Türk Alayı Komutanı olarak görev yapmış ve burada önemli başarılar elde etmiştir. Ancak, 17 Şubat 1993'teki uçak kazası, kariyerinin doruk noktasında olan bu askerin hayatını dramatik bir şekilde sonlandırmıştır. Bu kazanın arkasındaki nedenler ve Bitlis'in kariyerindeki dönüm noktaları, Türk askeri ve siyasi tarihinde hala yanıtlanmamış birçok soruyu gündeme getirmektedir.
Eşref Bitlis kimdir?
Eşref Turgut Bitlis (1 Nisan 1933 - 17 Şubat 1993) Türk askeri. Eski Jandarma Genel Komutanı. 1952 yılında Kara Harp Okulu'ndan mezun olan Bitlis, 1954 yılında Polatlı Topçu Okulu'nu tamamlayarak Teğmen rütbesi ile göreve başladı. 1966 yılında Kara Harp Akademisi'ni bitirdi. Almanya'da dil eğitimi aldıktan sonra 1969'da Türk Silahlı Kuvvetler Akademisi'nden mezun oldu. 1973'te Alman Harp Akademisi'ni tamamladı ve ardından bir yıl Kara Harp Akademisi'nde başöğretmen olarak görev yaptı. 1974 Kıbrıs Harekâtı sırasında Albay rütbesiyle Kıbrıs Türk Alayı Komutanlığı'na atandı ve burada Kıbrıs Yunan Alayı'nı imha etti. 1978'de Tuğgeneral rütbesine terfi ederek Bolu Komando Tugayı Komutanlığı'na getirildi. 1982'de Tümgeneral rütbesine yükseldi ve Kıbrıs 28. Tümen Komutanı oldu. 1986'da Korgeneral rütbesine terfi etti. 1988'de Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Komutanı oldu ve 1990'da Orgeneral rütbesine yükselerek Jandarma Genel Komutanlığı'na atandı.
Kuzey Irak'taki Çekiç Güç Kuvvetlerinin Türkiye'den ayrılması gerektiğini ve ABD'nin Kuzey Irak'ta oluşturmaya çalıştığı Kürt Devleti'nin Türkiye'ye zarar vereceğini savunuyordu. Bu nedenle Amerika Birleşik Devletleri büyükelçiliği tarafından birkaç kez hükümete şikayet edildiği iddia edildi. 17 Aralık 1992'de, Çekiç Güç'e bağlı Amerikan savaş uçakları, Bitlis'in Irak'ın Selahaddin kentine gitmekte olan helikopterine taciz uçuşu yaparak inişe zorladı. Komutanlığı sırasında JİTEM'in kurulmasına, yargısız infazlara ve itirafçılarla yapılan silah ve yasaklı madde kaçakçılığına karşı çıktı. Uçağının düşmesi sonucu ölen Bitlis, ölümünden 7 ay önce dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal'a yazdığı bir mektupta Kürt sorununa dair şunları söylemiştir:
"Sayın Cumhurbaşkanım, Zatıaliniz bu olaya müdahil olmalı, aksi takdirde bölgede sonu alınamayacak ciddi risk ve tehditlerle karşı karşıya kalabiliriz."
Ölümü Hakkında Komplo Teorisi
Eşref Turgut Bitlis, 17 Şubat 1993'te bindiği uçağın düşmesi sonucu hayatını kaybetti. 7 Şubat 1993'te İncirlik Üssü'nden kalkan ABD uçaklarının PKK'ya yardım dağıttığını açıkladıktan sonra, 17 Şubat 1993'te Beechcraft B200 King Air tipi uçağı henüz aydınlanamayan nedenlerle düştü. Kazanın ardından olay yerinde inceleme yapan Genelkurmay Başkanı Orgeneral Doğan Güreş, düşüş nedeninin buzlanma ve pilotaj hatası olduğunu söyledi. Ancak ertesi gün Genelkurmay Başkanlığı tarafından yapılan açıklamada, hiçbir bilirkişi ve teknik raporun olmadığı belirtildi. Kara Havacılık Okulu Komutanı Tuğgeneral Armağan Kuloğlu tarafından kazadan yarım saat sonra hazırlanan bilirkişi raporunda genelkurmay açıklaması tekrarlandı.
Orgeneral Bitlis'in tartışmalı ölümünün hemen ardından, kendisine yakınlığıyla bilinen Cumhurbaşkanı Turgut Özal kalp krizi geçirdi. Ayrıca Bitlis'in ekibinden Rıdvan Özden ve Bahtiyar Aydın gibi yüksek rütbeli askerler de görevi başında hayatını kaybetti. Aynı yıl içinde Türkiye'de derin yankı uyandıran Uğur Mumcu ve Adnan Kahveci suikastları gerçekleştirildi, Bingöl karayolunda 24 Mayıs 1993'te PKK pususunda 33 silahsız er öldürüldü, Sivas Katliamı yaşandı ve Başbağlar Katliamı'nda 33 sivil katledildi. Bu olayları Tuğgeneral Bahtiyar Aydın'ın Lice'de uzun menzilli tüfekle vurulması takip etti.