ABD ekonomisinde resesyon endişelerinin artması, küresel hisse senedi piyasalarında sert düşüşlere yol açarken, ABD Merkez Bankası'nın (Fed) piyasalardaki paniği yatıştırmak amacıyla acil bir toplantı yaparak faiz indirimi kararı alması gündemde. Fed'in son acil faiz indirimi kararı, COVID-19 salgını döneminde ekonomik etkilerin artmasıyla alınmıştı. Daha önce de 2008 küresel mali krizinde ve 11 Eylül saldırılarından sonra acil faiz indirimi yapılmıştı.
Ekonomik Veriler ve Piyasa Tepkileri
Geçen hafta açıklanan verilerle birlikte küresel piyasalarda satış ağırlıklı bir seyir başladı ve bu hafta başında daha da derinleşti. Tedarik Yönetim Enstitüsünün (ISM) imalat sanayi Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) temmuz ayında 46,8 ile son sekiz ayın en düşük seviyesine geriledi ve piyasa beklentilerinin altında kaldı. Ayrıca, tarım dışı istihdam verisi de beklenenin çok altında kalarak yalnızca 114 bin arttı. Haziran ayı tarım dışı istihdam verisi de 206 binden 179 bine revize edildi.
Kara Cuma'dan Bu Yana En Büyük Kayıp
ABD'de resesyon endişeleri veriler ışığında artarken, Japonya'da Nikkei 225 endeksi yüzde 12,40 düşerek 31.458 puana geriledi ve bu düşüş 1987'de yaşanan "Kara Cuma"dan bu yana en büyük kayıp olarak kayıtlara geçti. Güney Kore'de Kospi endeksi de yüzde 8,77 değer kaybıyla 2.441,5 puandan günü tamamladı. Hong Kong'da Hang Seng endeksi yüzde 2,05 azalışla 16.593 puanda, Çin'de Şanghay bileşik endeksi yüzde 1,5 düşüşle 2.860 puanda ve Hindistan'da Sensex endeksi yüzde 3 düşüşle 78.520 puanda kapandı.
ABD Hazine tahvilleri de düşüş kaydederken, 10 yıllık Hazine tahvilinin getirisi yüzde 3,68'e gerileyerek 26 Haziran 2023'ten bu yana en düşük seviyeyi gördü.
Fed'in Faiz İndirimi Beklentisi
Para piyasalarındaki fiyatlamalarda, Fed'in eylül ayında politika faizini 50 baz puan indirme ihtimali yüzde 95'in üzerine çıkarken, analistler, Fed'in bir hafta içerisinde acil bir toplantı yaparak 25 baz puan faiz indirimi yapabileceğini de belirtiyor.
Tarihsel Acil Faiz İndirimleri
Fed'in son acil faiz indirimi kararı, COVID-19 salgınının ekonomik etkilerine ilişkin endişelerin artmasıyla Mart 2020'de alınmıştı. Faizi 50 baz puan düşürerek yüzde 1-1,25 aralığına çeken Fed, 16 Mart 2020'de ikinci kez acil faiz indirimi yaparak politika faizini yüzde 0-0,25 aralığına çekmişti. Bu karar sonrasında salgın nedeniyle artan işsizlik ve düşen tüketim toparlanırken, para arzının artmasıyla enflasyon oranı yükselmeye başlamıştı.
Fed, artan enflasyonu kontrol altına almak amacıyla Mart 2022'de faizi yüzde 0,25-0,50 aralığına çıkardı ve böylece faiz artışı döngüsü başlamış oldu. Mart 2022 ile Ocak 2024 arasında faiz oranlarını toplam 11 kez artıran Fed, son artışını Temmuz 2023'te yaparak faizi yüzde 5,25-5,50 aralığına yükseltti.
Salgından önceki son acil faiz indirimi kararı ise 2007-2008 küresel mali kriz döneminde alındı. Eylül 2007'de faiz oranında 50 baz puan indirim yapan Fed, Ekim 2008'deki acil toplantısında da 50 baz puan indirim yapmıştı. Uzmanlar, dönemin Fed Başkanı Ben Bernanke'nin adımlarını "tarihin en agresif ekonomik kurtarma çabalarından biri" olarak tanımlamıştı. Ayrıca, 11 Eylül saldırılarının ardından 17 Eylül 2001'de de 50 baz puanlık bir acil faiz indirimi kararı alınmıştı.
Acil Faiz İndiriminin Piyasalara Etkisi
Analistler, Fed'in yakın zamanda acil faiz indirimi kararı almasının, ekonominin gidişatına ilişkin endişeleri artırabileceği ve bu nedenle piyasalarda panik yaratabileceği konusunda uyarıyor. Acil faiz indirimi kararının, Fed'in piyasalar üzerindeki kontrolünü kaybettiği şeklinde yorumlanabileceğine dikkat çeken analistler, bankanın kısa vadede atacağı adımları netleştirmesi gerektiğini ifade ediyor.
Harvard Üniversitesi'nden Ekonomi Politikası Uygulamaları Profesörü Jason Furman, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, Fed'in acil faiz indirimi kararı almasının gerekli olmadığını belirtti. Fed'in daha fazla iletişim odaklı adımlar atması gerektiğine işaret eden Furman, ayrıca bankanın eylülde yapacağı toplantıda, 25 veya 50 baz puan faiz indirimi konusunda kararlı açıklamalar yapması gerektiğini ifade etti.