Bağışıklık sisteminden metabolizmaya, saç sağlığından enerji düzeylerine kadar birçok hayati fonksiyonu destekleyen ferritin, vücudun önemli bir minerali olan demirin depolanmasını sağlayan bir protein kompleksidir. Ferritin nedir? ve Ferritin az olursa ne olur, kaç olmalı? Ferritin hakkında merak edilen pek çok soru var. Ferritin nedir ve vücut için neden bu kadar önemlidir? Ferritin az olduğunda ne gibi etkiler ortaya çıkar? İdeal ferritin seviyesi nedir ve düşüklüğü ne gibi sorunlara yol açabilir? Bu yazıda, ferritin konusundaki temel bilgilere odaklanarak, bu önemli mineralin rolünü ve vücuttaki değişikliklerin nedenlerini ele alacağız. İşte detaylar haberimizde...
Ferritin nedir?
Ferritin, demirin depolanması ve kontrollü bir şekilde serbest bırakılmasını sağlayan evrensel bir hücre içi proteindir. Bu protein, arkeaları, bakterileri, algleri, yüksek bitkileri ve hayvanları da içeren neredeyse tüm canlı organizmalar tarafından üretilmektedir.
Ferritin, hem prokaryotlarda hem de ökaryotlarda demiri çözünür ve toksik olmayan bir formda tutan birincil hücre içi demir depolama proteinidir. İnsanlarda, demir eksikliğine ve aşırı demir yüküne karşı bir tampon görevi görür. Çoğu dokuda sitozolik bir protein olarak bulunan ferritin, küçük miktarlarda seruma salgılanarak demir taşıyıcısı olarak işlev görür. Serum ferritini, vücutta depolanan toplam demir miktarının dolaylı bir göstergesi olarak kabul edilir ve demir eksikliği anemisi için tanısal bir test olarak kullanılır.
Ferritin, 24 protein alt biriminden oluşan küresel bir protein kompleksidir ve çoklu metal-protein etkileşimleriyle içi boş bir nano kafes oluşturur. Ferritin genleri türler arasında yüksek oranda korunur ve tüm omurgalı ferritin genleri üç intron ve dört ekzona sahiptir. İnsan ferritinindeki intronlar, belirli amino asit kalıntıları arasında yer alır ve biyomineralizasyonla ilişkili olduğu düşünülen belirli amino asit pozisyonları bulunmaktadır.
Ferritin az olursa ne olur, kaç olmalı?
Ferritin seviyeleri cinsiyete ve yaşa göre değişiklik gösterir.
Cinsiyete Göre Normal Değerler
- Erkekler: 20-500 ml/ng
- Kadınlar: 20-200 ml/ng
Yaşa Göre Normal Değerler
- Yeni Doğanlar: 25-200 ng/ml
- 1 Aylık Bebekler: 200-600 ng/ml
- 2-5 Aylık Bebekler: 50-200 ng/ml
- 6 Ay - 15 Yaş Arası Çocuklar: 7-142 ng/ml
Ferritin Testinin Tanıdığı Durumlar
Ferritin testi, çeşitli sağlık sorunlarının teşhisinde kullanılır. Bu sorunlar arasında demir eksikliği anemisi, huzursuz bacak sendromu, hemokromatoz, karaciğer hastalıkları ve erişkin still hastalıkları bulunur.
Ferritin Seviyesinin Anlamı
- Düşük Değerler: Vücuttaki demir deposunun düşük olduğunu gösterebilir.
- Yüksek Değerler: Ferritin yüksekliğine işaret edebilir.
Tehlikeli Ferritin Seviyeleri
Kadınlarda 200 ng/mL'den ve erkeklerde 300 ng/mL'den yüksek ferritin seviyeleri anormal kabul edilir. 1000 ng/mL üzerindeki seviyeler ise karaciğer sirozu, kanser ve ciddi enfeksiyonlarla ilişkilendirilir ve tehlikeli olabilir.
Ferritin Düşüklüğü ve Nedenleri
Ferritin seviyesinin 20 mg/nL'nin altında olması demir eksikliği anlamına gelir. Bunun nedenleri arasında düşük demir alımı, sindirim sistemi hastalıkları ve kronik hastalıklar yer alır.
Ferritin Düşüklüğü Belirtileri
Ferritin düşüklüğünün belirtileri şunlar olabilir:
- Aşırı yorgunluk
- Soluk cilt
- Göğüs ağrısı ve nefes darlığı
- Kalp atışlarında hızlanma
- Baş ağrısı ve baş dönmesi
- Dilde yaralar
- Tırnak kırılması
- İştahsızlık (özellikle bebek ve çocuklarda)
- Üşüme hissi
- Unutkanlık ve konsantrasyon problemleri
- Saç dökülmesi
- Eklem ve kas ağrıları
- El ve ayaklarda uyuşma hissi
- Toprak ve kireç yeme isteği