İzmir’in tam merkezinde yer alan, halk arasında "Basmane Çukuru" olarak bilinen alan, yaklaşık 40 yıldır kentin önemli bir problemi olarak gündemde. Tarihi dokusuyla ve stratejik konumuyla dikkat çeken bu alan, 1922’deki Büyük İzmir Yangını sonrası uzun süre hem şehir içi hem de şehirlerarası otobüs garajı olarak hizmet vermiş. Ancak, 1980’li yıllarda başlayan planlama süreçleri ve yapılan projeler bir türlü hayata geçirilememiş, alan yapılaşma ile ilgili çözümsüzlükler içinde kalmıştır.
Basmane Çukuru’nun Tarihçesi
Basmane Çukuru, İzmir’in ticaret merkezi olarak planlanan Konak İsmet Kaptan Mahallesi’nde, 1039 ada 8 parselde bulunuyor. Bölgenin tarihçesi, 1990’lı yıllarda dönemin belediye başkanlarının bölgeyi yapılaşmaya açma girişimleri ile başlıyor. Kat karşılığı özel şirketlerle yapılan protokoller, hukuk süreçleri ve itirazlar nedeniyle yapılaşmanın önü açılmamış, alan zamanla atıl bir durumda kalmıştır.
Güçbirliği Holding’in TMSF’ye Devri
1997 yılında İzmir Büyükşehir Belediyesi, alanın satışını gerçekleştirdi ve Güçbirliği Holding araziyi satın alarak Dünya Ticaret Merkezi yapmayı planladı. Ancak 2001 ekonomik krizi sonrası Güçbirliği Holding, hisselerini Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na (TMSF) devretmek zorunda kaldı. Bu devrin ardından alanın yapılaşması için birkaç kez girişimde bulunulsa da başarılı olunamadı.
Folkart’ın Girişimi ve Çıkmazlar
TMSF, 2014 yılında hisseleri tekrar satışa çıkardı. İhaleyi kazanan Folkart Holding, proje sürecini başlattı ancak imar planı değişiklikleri sürecin uzamasına neden oldu. Projenin gecikmesi ve planların netleşmemesi nedeniyle Folkart, projeden çekildi ve hisseleri TMSF’ye geri iade etti. Bu süreç, alanın kaderini bir kez daha belirsizlik içinde bıraktı.
Basmane Çukuru’nun Güncel Durumu ve Gelişmeler
İzmir Büyükşehir Belediyesi, Basmane Çukuru’ndaki yüzde 30 hissesini, Konak’ta yeni belediye hizmet binası yapılması karşılığında TMSF’ye devretti. TMSF, yeni hizmet binasını bedelsiz olarak inşa etmeyi kabul etti. Ancak bu gelişmelerin ardından, Limak Holding, Cengiz İnşaat ve MNG Holding gibi büyük sermaye gruplarının alanla ilgilenmeye başladığı ortaya çıktı.
İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclisi, Basmane Çukuru’nun mevcut imar planındaki yapılaşma koşullarını ve plan notlarını düzenlemeye yönelik hazırlanan değişiklik önerisini komisyonda görüşmek üzere gönderdi. Bu düzenlemenin onaylanması durumunda, planın askıya çıkması ve uygulamaya konulması bekleniyor.
TMMOB Mimarlar Odası: “Kamusal Alanın Devri Çözüm Değil”
TMMOB İzmir Mimarlar Odası Başkanı Uğur Yıldırım, yaptığı açıklamada, Basmane Çukuru’nun kamusal alan niteliğinin korunması gerektiğini vurguladı. Yıldırım, “Bir belediye binası inşa etmek, kamusal bir alanın devri ile sağlanmamalı. İzmir’in yapılaşma ve şehircilik anlamında ciddi sorunları var. Bu tür projeler, kentin geleceği ve sürdürülebilirliği göz önünde bulundurularak planlanmalı. İzmir, büyük sermaye gruplarının iştahını kabartıyor ancak kentin gerçek ihtiyaçları gözetilmeli,” dedi.
Basmane Çukuru’nun Geleceği Ne Olacak?
Basmane Çukuru’nun geleceği halen belirsizliğini korurken, büyük sermaye gruplarının ilgisi ve belediye ile TMSF arasında yapılan yeni anlaşmalar, bölgenin kaderini etkileyecek önemli adımlar olarak değerlendiriliyor. Ancak kentin sürdürülebilirliği, altyapı kapasitesi ve çevre düzenlemeleri dikkate alınarak yapılacak planlamaların İzmir’in geleceği açısından büyük önem taşıdığı açık. Kentin merkezinde, stratejik bir noktada bulunan bu alanın, kamu yararına hizmet eden projelerle değerlendirilmesi, tüm İzmir halkının ortak beklentisi olarak öne çıkıyor.
Önümüzdeki süreçte alınacak kararlar ve yapılacak düzenlemeler, Basmane Çukuru’nun yıllardır süregelen sorunlarına çözüm getirecek mi, bunu zaman gösterecek. Ancak, bu alanda yapılacak her adım, İzmir’in geleceği açısından büyük önem taşıyor.