Katma değer açısından 11,7 dolarlık kilogram başı ihracat değeri ile 26 sektör arasında 4’üncü sırada yer alan ve toplam 10 milyar dolarlık ekonomiyi temsil eden deri ve deri mamulleri sektörü, 3 koldan köşeye sıkışmış durumda. Sosyal Güvenlik Kurumu’nda yer alan bilgilere göre deri sektöründe faaliyet gösteren şirket sayısı 2023 Ağustos ayı ile 2024 Ağustos ayı arasında geçen 1 yıllık dönemde 300’den fazla azalarak 7 bin 591’e düşerken istihdam kaybı ise 10 bini aştı. Sektörün kapasite kullanım oranı 2021’in ocak ayından bu yana görülen en düşük seviye olan yüzde 60,3’e gerilerken ihracat kaybı ise bu yılın ocak-ekim döneminde yüzde 19,7 gerileyerek 1,3 milyar dolara indi. Sektör uzun zamandır ihracat kaybında da ilk sıralarda yer alıyor.
‘Düzelme beklemiyoruz’
İhracat kaybının nedenlerini değerlendiren Ege Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Erkan Zandar, “Gelen taleplerin azalması, kur baskısı ve ham madde ve genel gider maliyetlerinin artması yüzde 20 azalmasına neden oldu. Şu anki mevcut ülke politikası gereği bunun düzelmesi mümkün değil. Yani yurt dışındaki talepte bir artış olursa belki bu biraz etki gösterir. Ama şu anda maalesef ne kur konusunda ne de artan maliyet artışları konusunda bir düzelme bekleyemiyoruz. Çünkü bu sistem Türkiye'den artık uzaklaştı. O yüzden bizim gibi emek yoğun sektörlerin şu anda geleceği tehlike altında” dedi.
Yarı yarıya azaldı
Yaşanılan sıkıntıların şirket sayılarında azalmaya sebep olduğunu vurgulayan Zandar, “İhracatçı sayımızda çok düşüş var. Ege Bölgesi’nde kayıtlı ihracat yapan firma sayımız 700’lerden 350’lere düştü. Yüzde 50 şirketler kapattı. 2024’ün başında en az yüzde 40 ihracatçı sayısının düşeceğini söylemiştim ve dediğim oldu. Tutunamayıp kapatan şirket çok, özellikle hem kira ödeyen, finansman maliyeti yüksek olan firmalar hiç fiyat tutturamadıkları için kapatmak zorunda kalıyorlar. Onların da öz sermayesi olmadığı için bunu yaşıyorlar” diye konuştu.
Gözler asgari ücrette
2025 yılından beklentilerini vurgulayan Zandar, “2025’in mart ayından sonra Avrupa bölgesinde özellikle bu savaşa dayalı olan baskıların azalacağını ümit ediyoruz. Bununla beraber bir artış yakalanabilir. Ama 2025 Mart'ında bizim üreticiler olarak gelen giderlerimizin ve ham madde maliyetlerinin hangi seviyede olacağı ocak ayındaki özellikle asgari ücret artışları da belli olacak. Çok yüksek bir artış olduğu takdirde zaten yüksek olan fiyatlarımız iyice yükselecek. Bu sefer biz rekabetten düşeceğiz. Talep artışı olduğu anda biz bu talebe cevap verebilecek, fiyatlara sahip olacak mıyız bilmiyoruz” diye konuştu.
‘Ham maddenin yarısı ithal’
Deri ürünlerinin hammaddesinin ‘hayvan’ olduğunu açıklayan Ege Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Erkan Zandar, “Türkiye'de ihtiyaçtan dolayı maalesef çok ciddi bir ithal hayvan girdisi var. Ama bu gelen ithal hayvanların derilerinin kalitesi düşük. Türkiye'de yetişen hayvanların derileriyle ilgili ise bir sıkıntı yaşanmıyor. Fakat; örneğin bir ayakkabı sadece deriden üretilmiyor. Bizim sıkıntımız zaten deri harici geri kalan bütün yan ürünler. İç piyasadan tedarik ettiğimiz çok az ürün var. Bizi en çok sıkıştıran sorun da bu” ifadelerini kullandı.