Hatay'ın kuruluş sürecinde önemli bir isim olan Tayfur Sökmen, devletin ilk başkanı olarak Hatay'ın modern tarihinde iz bırakmış bir liderdir. Peki, Hatay Devleti'nin ilk ve tek devlet başkanı Tayfur Sökmen kimdir? İşte tüm detaylar...
Tayfur Sökmen kimdir?
Tayfur Ata Sökmen (1892, Adana - 3 Mart 1980, İstanbul), Hatay Devleti'nin kuruluşundan sonra Milletler Cemiyeti'nin 19 Mayıs 1937 tarihli anayasasını kabul ettiği zaman Hatay Devleti'nin ilk ve tek devlet başkanı olarak görev yapmıştır.
Tayfur Ata Sökmen, Rüştiye eğitimini tamamlamış ve özel eğitim almıştır. Kuvâ-yi Milliye komutanlığı görevini 2. Kolordu'da üstlenmiş, Hatay Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nde temsilcilik yapmış, İskenderun ve çevresinde Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ni kurmuş ve başkanlığını yapmıştır. Ayrıca Antakya-İskenderun muaveneti İçtimaiye cemiyeti başkanlığı ile Hatay Erkimlik Cemiyeti Reisliği görevlerini üstlenmiştir. Hatay Cumhuriyeti'nin cumhurbaşkanlığını yapmış ve bu görevi, Hatay'ın 29 Haziran 1939'da Türkiye'ye katılma kararı almasına kadar sürdürmüştür. Tayfur Ata Sökmen, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde V., VI., VII., VIII. dönem Antalya ve IX. dönem Hatay milletvekilliği yapmıştır. Ayrıca cumhurbaşkanınca seçilen Cumhuriyet Senatosu üyeliği görevini (7 Haziran 1968 - 2 Haziran 1974) üstlenmiştir. Evlidir ve altı çocuk babasıdır.
Murat Sökmenoğlu'nun babası olan Tayfur Ata Sökmen, XVII. ve XVIII. Dönem Hatay, XXI. Dönem İstanbul milletvekilliği ile Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanvekilliği görevlerinde bulunmuştur. Ayrıca İstanbul'un Kartal ilçesinde devlete tahsis ettiği bir arsada iki okul bulunmaktadır, bu okullar Tayfur Ata Sökmen tarafından kurulmuştur.
Tayfur Sökmen nereli?
Tayfur Sökmen aslen Adanalıdır.
Hatay Devleti hakkında
Hatay Devleti, Türkiye'nin İskenderun Sancağı'nda 2 Eylül 1938'de bağımsızlığını ilan eden bir devlettir. 29 Haziran 1939'da, Hatay Devleti Millet Meclisi'nin aldığı karar doğrultusunda Türkiye'ye katılmış ve Hatay iline dönüşmüştür.
Milletler Cemiyeti'nin 1937'de aldığı kararla Hatay sorunu çözülmeye çalışılmış, devletin kuruluşu ise Hatay Millet Meclisi'nin 2 Eylül 1938 tarihli kararıyla gerçekleşmiştir. Devletin başkanı Tayfur Sökmen, meclis başkanı Abdülgani Türkmen ve başbakanı Abdurrahman Melek olarak seçilmiştir. Resmî dilleri Türkçe ve Fransızca olmuş, ancak Arapça eğitim veren okullar Arapça eğitime devam etmiştir. İç işlerinde bağımsızlığını korurken, dış ilişkiler, mali işler, gümrükler ve toprak bütünlüğü Fransa ve Türkiye tarafından denetlenmiştir.
Hatay Devleti, Türk nüfusunun yönetiminde olmasına rağmen Fransa'nın mandasına bağlılık sorunu yaşamıştır. II. Dünya Savaşı yaklaşırken Fransa'nın Türkiye ile anlaşma yoluna gitmesiyle 29 Haziran 1939'da Türkiye'ye katılmıştır. Türkiye, 7 Temmuz 1939'da Hatay ili olarak yeniden yapılandırılmış ve 23 Temmuz 1939'da Fransız birlikleri bölgeden çekilmiştir.
1936 öncesinde bölge, Fransızlar tarafından "Otonom İskenderun Sancağı" olarak adlandırılmış, ancak zamanla sadece "Sancak" olarak anılmıştır. İsmail Müştak Mayakon'un yazısına göre bölge tarihsel olarak Türkler tarafından iskan edilmiştir, Hatay adı ise Hititler ve Hattiler ile ilişkilendirilmiştir.
Hatay Devleti'nin demografik yapısı, 1936'da Arap Alevileri, Sünni Araplar, Yunanlar, Türkler, Ermeniler, Çerkesler, Yahudiler ve Kürtler gibi çeşitli etnik grupları barındırmaktaydı. Popüler kültürde ise Hatay Devleti, Indiana Jones: Son Macera filminde sultan tarafından yönetilen bir monarşi olarak yer almıştır.
