İzmir Körfezi'nde son dönemde artan kirlilik seviyesi, uydu görüntüleri kullanılarak bilim insanları tarafından detaylı bir şekilde haritalandırıldı. Manisa Celal Bayar Üniversitesi (MCBÜ) ve Yıldız Teknik Üniversitesi'nden akademisyenler, geliştirdikleri model ile körfezdeki kirliliğin izlenmesini sağlayan bir çalışma yürüttü.
Kirliliğin Kaynağı Araştırılıyor
İzmir Körfezi'nde özellikle Bayraklı ilçesi Turan Sahili'nde 20 Ağustos'ta yaşanan balık ölümleri ve kötü kokunun ardından, kirliliğin kaynağının tespit edilmesi ve önlenmesi için çeşitli adımlar atıldı. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın oluşturduğu Bilim Kurulu, acil eylem planı üzerinde çalışırken, üniversitelerden bilim insanları da bu sorunun çözümü için projeler geliştirmeye devam ediyor.
Manisa Celal Bayar Üniversitesi ve Yıldız Teknik Üniversitesi'nden akademisyenler, Google Earth Engine platformunu kullanarak Sentinel uydu görüntülerini analiz eden bir yazılım geliştirdi. Bu yazılım, güneşten gelen ışınların deniz yüzeyinden yansımasını kaydeden uydu sensörlerini kullanarak, körfezdeki kirliliği izlemek için uzaktan algılama tekniğiyle sınıflandırma yapıyor. Çalışmada, su kütlelerindeki klorofil A yoğunluğunu ölçen ve fitoplankton ile alg varlığını izlemek için kullanılan Normalleştirilmiş Fark Klorofil İndeksi (NDCI) kullanıldı. Bu yöntemle, kirlilik dakikalar içinde tespit edilebiliyor.
En Kirli Bölgeler Haritalandırıldı
Hazırlanan haritalarda, İzmir Körfezi'nde kirlilik seviyesine göre bölgeler renklendirildi. En kirli bölgeler kırmızıyla, daha az kirli alanlar ise turuncu ve sarı tonlarında gösterildi. MCBÜ Coğrafi Bilgi Sistemleri Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Osman Salih Yılmaz, yapılan çalışmayı suyun kalitesindeki değişimi hızlıca takip edebilecek bir model olarak tanımladı. Yılmaz, uydu görüntüleriyle sudaki anlık değişimlerin izlenebileceğini belirtti. Uydu görüntüleri, körfezin 5-7 gün içinde yeniden izlenebilmesini sağlıyor.
"Renklendirmeyi kendi yazdığımız kodlarla yapıyoruz," diyen Yılmaz, NDCI indeksinin -1 ile +1 arasında değer aldığını ve genellikle 0.2'nin üzerindeki değerlerin klorofil A'nın yoğunlaştığını gösterdiğini açıkladı. Bu değerler haritalarda, 0.2'nin altı mavi, 0.2 ile 0.3 arası sarı-turuncu, 0.4 ve üstü ise kırmızı tonlarında renklendiriliyor.
Son Üç Ayda Kirlilikte Büyük Artış
Doç. Dr. Yılmaz, 2017'den 2024 ortalarına kadar kirliliğin sınır seviyenin altında olduğunu, ancak son üç ayda çok hızlı bir artış görüldüğünü söyledi. Özellikle Bayraklı, Karşıyaka, Konak İskelesi ve Alsancak Limanı kıyılarında sıcaklık artışları nedeniyle alg patlaması yaşandığını ve klorofil A seviyelerinin önemli ölçüde yükseldiğini belirtti.
"Biz bu işin MR'ını çektik," diyen Yılmaz, sistemin İzmir Körfezi'nde yürütülecek diğer çalışmalarda da kullanılabileceğini vurguladı. Yılmaz, yazdıkları kodun sadece İzmir Körfezi değil, dünyanın herhangi bir bölgesindeki deniz ya da göllerdeki kirliliğin takibinde de kullanılabileceğini ifade etti.
Bilim Ekibi ve Önceki Çalışmaları
Bu çalışmada Doç. Dr. Osman Salih Yılmaz'ın yanı sıra MCBÜ'den Doç. Dr. Ali Murat Ateş ile Yıldız Teknik Üniversitesi'nden Prof. Dr. Füsun Balık Şanlı, Prof. Dr. Fatih Gülgen ve Dr. Öğretim Üyesi Uğur Acar da yer aldı. Bu ekip, daha önce Marmara Denizi'ndeki müsilaj yayılımını ve Akdeniz'deki orman yangınlarının etkilediği alanları uydu görüntüleri ile haritalandırmıştı.
Bilim insanlarının yürüttüğü bu proje, İzmir Körfezi'nde oluşan çevre sorunlarının çözümüne katkı sunarken, kirliliğin tespiti ve takibinde teknolojinin sağladığı imkanları gözler önüne seriyor.
