İzmir Kemeraltı Çarşısı'ndaki alt yapı çalışmaları sırasında, asırlık su boruları keşfedildi. Bu borular, 19. yüzyılın sonlarında İzmir'in su şebekesini işletme hakkını alan Belçika firmasının adının yazılı olduğu demir döküm borular olarak koruma altına alındı.
İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin yürüttüğü çalışmalar, tarihi çarşının geçmişine ışık tutan önemli ipuçları taşıyan bu boruları gün yüzüne çıkardı. Kemeraltı, kentsel + 3. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak kabul edilmişti ve buradaki kazıları İzmir Müze Müdürlüğü ve Smyrna Antik Kenti Kazı Başkanlığındaki uzman arkeologlar titizlikle izliyorlar. Alt yapı ve üst yapı çalışmalarının paralel ilerlediği Kemeraltı'nda gerçekleştirilen kazılarda, atık su, yağmur suyu ve içme suyu hatları ile aydınlatma ve elektrik hatlarının yenilenmesi esnasında bu asırlık içme suyu boruları bulundu.
Keşfedilen demir boruların parçaları, 1895 yılında Osmanlı'dan İzmir'e su getirme izni alan Belçika merkezli "Compagnie Ottomane des Eaux de Smyrne" (İzmir Suları Osmanlı Şirketi) tarafından döşendiği ortaya çıktı.
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Türk-İslam Arkeolojisi Bölümü Öğretim Üyesi ve Smyrna Antik Kenti Kazı Başkanı Prof. Dr. Akın Ersoy, döküm demir boruların bazı sokaklarda bulunmasıyla ilgili olarak şunları söyledi: "Compagnie Ottomane des Eaux de Smyrne adıyla 1895'te kurulan ve merkezi Belçika'nın Liége kentinde bulunan şirket tarafından döşendi. Şirket, 1944'te belediye tarafından satın alındı. Kazılar sırasında bulunan boruların üzerinde 20’lik boru oldukları kabartma olarak işaretlenmiş ve Liege'deki firmanın adını taşıyorlar. Ayrıca, kazılar sırasında 20. yüzyılın ikinci yarısı ile 21. yüzyılın başında yapılan alt yapı çalışmaları sırasında zarar görmüşler. Ancak, yer yer izlerine rastlanan yaklaşık 1.5 metre yüksekliğinde ve 1 metre genişliğinde tuğla tonozlu bir kanalizasyon sistemi de tespit edildi. Bu sistem, 1930’lu yıllarda yine yabancı kökenli Huizler firması tarafından su baskınlarını önlemek amacıyla yapılmıştı ve zamanla zarar görmüş."
DEÜ Öğretim Üyesi Tarihçi Dr. Erkan Serçe ise Belçikalı firmaya imtiyaz verildikten sonra şirketin su dağıtımını abonelere direkt sağladığını ve aynı zamanda belirli bölgelere genel çeşmeler koyarak su dağıtımını gerçekleştirdiğini belirtti. Şirket, İzmir Belediyesine devredildikten sonra geniş kapsamlı hizmetler sunmaya başladı. 1905 tarihli APİKAM haritası, suyun hangi çeşmelere aktarıldığını gösteriyor. Şirket 49 yıl boyunca su dağıtım imtiyazını elinde tuttu ve 1944'te belediye tarafından satın alındı. Bu nedenle, 80 yıldır belediyenin devraldığı şirketin döşediği bazı borularda değişiklik yapılmamış.
Ayrıca, çalışmalar sırasında Osmanlıca yazılarla süslenmiş döküm kapaklara da ulaşıldı. Prof. Dr. Ersoy, "Kazılar sırasında bulunan döküm demir kapaklar, telefon hatlarının geçtiği sokaklarda kullanılan zemin kutularının kapaklarıdır. Kapakların üzerinde Osmanlı Türkçesiyle 'İzmir ve Civarı Telefon Türk Anonim Şirketi' yazmaktadır" şeklinde açıklamalarda bulundu.
