Kan verme eylemi, toplum sağlığı açısından son derece değerlidir. Ancak kan bağışı yapacak olan bireylerin uygunluğu ve sağlık durumu, kanın alınmasından önce titizlikle incelenmelidir. Bu süreçte belirlenen kriterler, hem kan veren kişinin sağlığını korumak hem de alınan kanın güvenliğini sağlamak için oldukça önemlidir. Peki, kan verirken neye bakılır ve hangi durumlarda kan vermek uygun değildir? Bu yazıda, kan bağışı sürecinin kritik noktalarını ele alacağız ve hangi durumlarda kan vermenin uygun olmadığını açıklayacağız
Kan verirken neye bakılır?
Kan verme sürecinde, sağlık kuruluşları belirli kriterlere ve kontrollere önem verirler. İşte kan verirken dikkate alınan bazı önemli faktörler:
-
Sağlık Geçmişi: Kan veren kişinin sağlık geçmişi incelenir. Daha önce geçirilmiş hastalıklar, cerrahi operasyonlar, kronik rahatsızlıklar ve diğer tıbbi durumlar gözden geçirilir.
-
Kan Basıncı ve Nabız: Kan vermeden önce, kan basıncı ve nabız gibi vital işaretler kontrol edilir. Bu, kişinin fiziksel sağlık durumu hakkında bilgi sağlar.
-
Hemoglobin Seviyesi: Kan vermeden önce, hemoglobin seviyesi kontrol edilir. Hemoglobin, kanın oksijen taşıma kapasitesini belirleyen bir protein olduğu için yeterli düzeyde olması önemlidir.
-
Enfeksiyon Belirteçleri: Kan veren kişinin kanında enfeksiyon belirteçleri, özellikle HIV, hepatit B ve C gibi hastalıkların varlığı açısından test edilir.
-
Aşı Durumu: Kan veren kişinin aşılanma durumu da dikkate alınır. Özellikle hepatit B gibi virüslere karşı aşılanmış olmak kan verme sürecinde önemlidir.
-
Kan Grubu ve Uyum: Kan grubu ve uyumluluk da göz önünde bulundurulur. Kan veren kişinin kanı, alıcıya uygun olmalıdır.
-
Genel Sağlık Durumu: Kan veren kişinin genel sağlık durumu da değerlendirilir. Ağır bir hastalık geçiren veya sağlık durumu kötü olan kişiler genellikle kan verme sürecinden geçirilmezler.
Bu faktörler, kan veren kişinin sağlık durumunun yanı sıra, verilecek kanın kalitesini ve güvenliğini sağlamak için önemlidir. Kan alımı sürecinde bu kontrollerin titizlikle yapılması, hem kan veren kişinin hem de alıcıların sağlığını korumaya yardımcı olur.
Ne gibi durumlarda kan verilmez?
Kan verme sürecinde dikkate alınması gereken faktörler hakkında bilgi verelim.
- Hepatit B, Hepatit C ve AIDS: Bu hastalıkları geçirmiş olanlar, kan bağışı yapamazlar.
- Sıtma: Sıtma tedavisi sonrası 3 yıl beklemek gerekmektedir.
- Frengi: İyileşme sonrası 1 yıl bekledikten sonra kan verebilirler.
- Creutzfeldt-Jacob Hastalığı: Bu hastalığı olanlar hiçbir zaman kan veremezler.
- Chagas Hastalığı: Kan alınabilir ancak sadece fraksinasyon amaçlı kullanılabilir.
- Tüberküloz: Tedavinin tamamlanmasından sonra 5 yıl beklemek gerekmektedir.
- Diabet: Kan şekeri regüle edilmiş olanlar kan verebilirler.
- Anemi: Anemi teşhisi konmuş bireyler kan bağışçısı olamazlar.
- Gebelik: Gebelik veya doğum sonrası 6 hafta boyunca kan verilemez, ancak bu sürenin sonunda kan verilebilir.
- Kalp ve Damar Hastalıkları: Koroner kalp hastalığı, angina pektoris, ciddi kardiyak aritmi, serebrovasküler hastalıklar, arteriyal tromboz veya rekküren venöz trombozu olanlar kan veremezler.
- Allerji: Astım veya polen allerjisi olanlar kan veremezler.
- Otoimmün Hastalıklar: Otoimmün hastalığı olanlar kan veremezler.
- Kanama Diatezi: Kanama eğilimi olanlar ömür boyu kan veremezler.
- Bronşit: Kronik bronşit hastaları kan bağışı yapamazlar.
- Sinirsel Hastalıklar: Epilepsi gibi sinirsel hastalıkları olanlar kan veremezler.
- Böbrek Hastalıkları: Kronik nefrit ve pyelonefritli hastalar kan veremezler. Akut glomerulonefrit geçirmiş olanlar ise iyileşmelerinin ardından 5 yıl beklemelidirler.
- Malign Hastalıklar: Habis hastalığı olanlar kan veremezler.
- Brusella: Tam iyileşme sonrası 2 sene beklemelidirler.
- Osteomyelit: Tam düzelmeden 5 yıl beklemelidirler.
- Cerrahi: Büyük ameliyatlar sonrası 6 ay boyunca kan bağışı alınmaz. Mide rezeksiyonu geçirenler hiçbir zaman donör olamazlar.
- Transfüzyon: Kan veya kan ürünü alan donörler, transfüzyondan sonra 1 yıl boyunca kan veremezler.
- Aşılar: Attenüe virus aşısı yapılmış olanlar 3 hafta boyunca kan veremezler. Ölü bakteri aşısı olanlar 5 gün boyunca kan veremezler. İnaktif virus aşısı ve toxoid alanlar ise 3 gün boyunca kan veremezler.
