Kaplumbağaların sessiz dünyasına hoş geldiniz! Bu yavaş ama emin adımlarla ilerleyen canlılar, aslında hayatın ritmini bize çok farklı bir şekilde öğretiyorlar. Kaplumbağalar hakkında bilmedikleriniz ve 23 Mayıs Dünya Kaplumbağa Günü'nün önemi... Hazırsanız, sizi kaplumbağaların gizemli dünyasına bir yolculuğa çıkarmaya davet ediyoruz. Şimdi, 10 ilginç bilgiyle bu sevimli yaratıkların sırlarını çözmeye ne dersiniz? İşte detaylar haberimizde...
23 Mayıs Dünya Kaplumbağa Günü nedir?
Dünya Kaplumbağa Günü, ilk kez 2000 yılında Amerikan Kaplumbağa Koruma Merkezi tarafından düzenlenen etkinlikle kutlanmaya başlanmıştır. Bu özel gün, kaplumbağaların korunması için atılacak adımların önemini vurgulamakta ve insanların bu konuda daha duyarlı olmalarını sağlamaktadır. 2000 yılından beri her 23 Mayıs, Dünya Kaplumbağa Günü olarak kutlanmaktadır.
Bilinçlendirme ve Koruma Çabaları
Dünya Kaplumbağa Günü’nün amacı, insanların hem evcil kaplumbağalar hem de tükenme tehlikesi altında olan deniz kaplumbağaları hakkında bilinçlenmesini sağlamaktır. Kaplumbağalar, dünyada soyu henüz tükenmemiş olan en eski canlılardan biridir. Ancak, şehirleşme, ışık ve deniz kirliliği gibi nedenlerden dolayı kaplumbağa popülasyonları gittikçe azalmaktadır.
Kaplumbağaların Evrimi ve Yaşam Alanları
Dünyada yaklaşık 250 kaplumbağa türü bulunmakta olup, Türkiye'de 8 tür yaşamaktadır. Kaplumbağalar, genellikle sert kemiksi bir kabuğa, vücutlarına oranla küçük bir kafaya ve dört ayağa sahip sürüngen canlılardır. 200 milyon yıldır vücut yapıları değişmemiştir. Türlerine göre ağırlıkları birkaç gramdan 70-160 kiloya kadar değişebilmektedir. Dev Galapagos kaplumbağaları ise 400 kiloya ve iki metreye kadar ulaşabilmektedir. Kaplumbağalar açlığa dayanıklı ve uzun ömürlüdürler; 40 ile 200 yıl arasında yaşayabilmektedirler.
Türkiye’de Caretta Caretta Koruma Çalışmaları
Türkiye'de, 1980'li yıllara kadar Antalya/Olimpos Çıralı bölgesinde Caretta Caretta'ların yumurtlama yaptığı fark edilmemişti. Bu durum öğrenildikten sonra, Caretta Caretta kaplumbağalarının yumurtlama dönemi olan Ağustos ve Temmuz aylarında, bölge koruma altına alınmıştır. Bu sayede, kaplumbağaların neslinin devam etmesi için önemli adımlar atılmıştır.
Dünya Kaplumbağa Günü, kaplumbağaların korunması ve yaşam alanlarının iyileştirilmesi için küresel bir farkındalık oluşturmayı hedeflemekte ve her yıl milyonlarca insanı bu amaç doğrultusunda bir araya getirmektedir.
Kaplumbağalar hakkında 10 ilginç bilgi
1) Kaplumbağaların Gözyaşları: Üzüntü Değil, Tuzdan Kurtulma
Eğer bir deniz kaplumbağasını su dışında görme şansınız olduysa, gözlerinden yaşlar süzüldüğünü fark etmişsinizdir. Ancak birçok hayvanın aksine, deniz kaplumbağaları acı çektikleri veya üzüldükleri için ağlamazlar. Gözyaşlarını, vücutlarındaki fazla tuzu atmak için kullanırlar. Kaplumbağaların gözyaşı bezleri gözlerinin arka tarafında bulunur. Bu gözyaşları aynı zamanda sevimli dostlarımızın gözlerini kumlardan korur. Suda göremediğimiz bu gözyaşlarını, kaplumbağalar karaya çıktığında fark edebiliriz.
2) Beslenme Alışkanlıkları: Kendilerine Has Diyetler
Kaplumbağalar, yemek konusunda seçici olan hayvanlar arasındadır. Genel olarak hepçil (omnivor) olarak bilinseler de, bazı türler otoburdur (herbivor). Suda yaşayan hepçil kaplumbağalar, denizanası, kalamar, yumuşakçalar ve deniz otlarıyla beslenirler. Karada yaşayan kaplumbağalar ise yeşillik ağırlıklı otlarla beslenirler.
3) Deniz Kaplumbağaları: Asosyal Yalnızlık
Kaplumbağalar, sosyal hayatı pek umursamazlar. Su dışında doğan yavrular, suya ulaştıklarında genellikle çiftleşene kadar yalnız kalmayı tercih ederler. Kaplumbağaların annelik içgüdüleri bile oldukça zayıftır. Anne kaplumbağa yuvayı kamufle edip yavrularını korumaya özen gösterse de, yuvayı yaptıktan sonra geri dönüp yavruların durumunu kontrol etmez.
4) Çeşitlilik: 350'den Fazla Tür
Kaplumbağalar, dış görünüşleri nedeniyle tek bir tür gibi görünse de, aslında birbirinden farklı 350'den fazla türe sahiptir. Örnek vermek gerekirse; şahin gagalı, deri sırtlı, düz sırtlı, kırmızı kulaklı ve Afrika yan boyunlu kaplumbağalar bu türler arasında yer alır. Kaplumbağalar arasındaki türler genellikle fiziksel özelliklerle ayırt edilir.
5) Uzun Ömürlü Canlılar
Kaplumbağalar, sert kabukları altında yatan masum ve savunmasız görüntüleriyle bilinirler. Ancak bu yavaş canlıların oldukça ilginç özellikleri vardır. Bazı türlerin dinozorları bile gördüğü, 100 milyon yıldan fazla süredir yaşadıkları bilinmektedir. Kaplumbağalar hakkında bilmediğiniz birçok şey olabilir. Bu yazıda, kaplumbağalar hakkında az bilinen veya bilinmeyen bilgileri derledik.
6) Devasa Boyutlar: Bin Kilo Ağırlığa Kadar
Kaplumbağalar, 150 santimetre ile 2.30 metre arasında boyutlara ulaşabilirler. Ağırlıkları ise 30 kilodan 800-900 kiloya kadar çıkabilir. Deri sırtlı deniz kaplumbağaları, yaşayan en büyük kaplumbağa türü olarak bilinir ve neredeyse 1000 kilo ağırlığında olabilirler. Yaşamış en büyük kaplumbağa ise 100 milyon yıl önce yaşamış ve 6.5 metre boyunda ölçülmüştür. Archelon olarak bilinen bu türün soyu uzun zaman önce tükenmiştir.
7) Nefes Tutma Yeteneği: Su Altında Uzun Süre
Kaplumbağalar, sandığımız gibi solungaçlara sahip değildir. Bu canlılar, 7-8 saat hatta daha uzun süre nefes tutma kabiliyetine sahiptirler ve bu özellikleri onları eşsiz kılar. Suyun altında uyurlar, beslenirler ve gezerler. Ancak inanılmaz nefes tutma kabiliyetlerine rağmen kaplumbağalar boğulabilir. Boğulmalar genellikle oltaya takılmaları veya hava almak için yüzeye çıkamamaları sonucu gerçekleşir.
8) Sıcaklık ve Cinsiyet: İlginç Bir Bağlantı
Kaplumbağaların cinsiyeti, yuva sıcaklığına bağlı olarak belirlenir. Erkek yavru için yuva sıcaklığının düşük, dişi için ise yüksek olması gerekir. Sıcaklık dalgalanmaları, yavruların cinsiyetinin karışık olmasına neden olabilir. Küresel ısınma, kaplumbağaların cinsiyet oranlarını büyük ölçüde etkiliyor. Son yıllarda erkek kaplumbağa yavrusu sayısının düşmesi, kaplumbağa türlerinin geleceği için bir tehlike işareti olabilir.
9) Işık Sevgisi: Fototaktik Canlılar
Kaplumbağalar, sinekler gibi fototaktik canlılar olarak bilinirler. Deniz kaplumbağaları, denizde ışığa doğru yüzerler ve geceleri onlara eşlik eden ışık, denize yansıyan ay ışığıdır. Karadan denize yürümek için de ay ışığını rehber olarak kullanırlar. Ancak yapay ışıklar, kaplumbağaların yollarını şaşırmalarına ve denizden kilometrelerce uzağa gitmelerine neden olabilir.
10) Tosbağalar ve Kaplumbağalar: Farklı Türler
Tosbağalar, deniz kaplumbağalarının karada yaşayan türüdür. Aralarındaki fark, kara kaplumbağalarının vücutlarının sert ve kuru olması, deniz kaplumbağalarının ise suya uyum sağlamış olmasıdır. Nefes kapasiteleri de farklıdır. Kaplumbağalar, güçlü ve sevimli canlılar olmalarına rağmen hayatları birçok tehlike altında. Kaçakçılık, ticaret ve doğal yaşam alanlarının işgali gibi tehditlerle karşı karşıya kalıyorlar.