Kars, sadece coğrafi konumuyla değil, aynı zamanda geçmişiyle de büyüleyici bir şehirdir. Ziyaretçilerin kafasındaki en merak uyandıran soruların başında, Kars adı nereden geliyor? ve Kars'ın eski adı nedir? geliyor. Kars'ın adı, tarihin derinliklerine uzanan bir hikayenin parçasıdır. Bu yazıda, bu sırlı adın peşine düşecek ve şehrin eski kimliğini keşfetmenin heyecanını yaşayacağız. İşte detaylar...
Kars adı nereden geliyor?
Kars şehri, adını Türk tarihinde önemli bir yere sahip olan Karsaklardan almaktadır. "Türkiye'deki en eski Türkçe il adı" unvanını taşıyan Kars, sadece bir coğrafi konumu değil, aynı zamanda zengin bir kültürel mirasa da ev sahipliği yapmaktadır.
Kars'ın adının kökeni, milattan önce 130-127 tarihleri arasında Kafkas Dağları'nın kuzeyinden gelerek bu bölgeye yerleşen Bulgar Türkleri'nin "Velentur" boyunun "Karsak oymağından" gelmektedir. Eski Türkçe'de "Karsak", beyaz karnının altıyla tanımlanan çöl tilkisinin adıdır. Kıpçaklar'ın "Karsak" boyuna bu hayvanı totem olarak seçtikleri düşünülmektedir.
Kaşgarlı Mahmut'a göre, Kars kelimesi "deve veya koyun yününden yapılan elbise ve karsak derisinden güzel kürk yapılan bir hayvan, bozkır tilkisi" anlamına gelmektedir. Bu isim Türkiye'de daha önce hiçbir şehirde kullanılmamış olan eski bir Türkçe ismidir.
Tarihi kaynaklara göre, Kars aynı zamanda farklı dillerde de farklı adlarla anılmıştır. Örneğin, Batlamyus Kars'a "Khorsa" derken, Strabon ise "Khorzene" olarak bahsetmiştir. Gürcü dilinde ise "Kapı kenti" anlamına gelen "Karis Kalaki"den türemiş olabileceği söylenmektedir.
Kars'ın tarihindeki izler, MS 928'den 961 yılına kadar bölgenin başkenti olduğunu göstermektedir. Bu dönemde şehrin adı Ermenice olarak "Ղարս" veya "Կարս" şeklinde yazılmıştır.
Bölge, aynı zamanda Kâşgarlı Mahmud'un eserlerinde bahsedilen "bozkır tilkisi" olarak tanımlanan hayvana atfen "Kars" adını almış olabilir. Ancak, Karsak oymağından geldiği iddiası akademik çevrelerde genel kabul görmemiştir.
Kars, sadece Türkiye'nin değil, Türkistan'dan Dağıstan'a, Bursa'dan Ankara'ya kadar birçok yerde köy, göl, dağ ve kışlak adıyla anılmaktadır. Çıldır Gölü çevresindeki Karsak ve Sodalı Göl'ün kuzeyindeki Karsak, Karzak Kasabası ile Karsak Gölü adları ise Bulgar göçebe geleneğinden izler taşımaktadır.