Tarihi zenginlikleriyle dolu olan Kars Antlaşması, imzalandığı dönemde büyük yankı uyandıran bir diplomasi başarısı olarak kayıtlara geçti. Peki, Kars antlaşmasına katılan devletler hangileridir? İşte detaylar...
Kars antlaşmasına katılan devletler hangileridir?
13 Ekim 1921 tarihinde imzalanan Kars Antlaşması, Türkiye ile Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti arasında sınırların belirlendiği bir anlaşmadır. Bu antlaşma, Rusya'nın 1917'de Kafkasya'dan çekilmesinin ardından bölgede kurulan bağımsız devletlerin Sovyetler Birliği tarafından yeniden işgal edilmesi ve Sakarya Muharebesi'nin ardından Türkiye ile Sovyetler arasında gerçekleşmiştir.
Antlaşma, Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan'ın, Moskova Antlaşması'nı kabul ederek Sovyetler Birliği'ne katılmasını öngörmüştür. Böylece Türkiye'nin doğu sınırı kesinleşmiş ve Ermeni Sorunu sona ermiştir. Antlaşma, giriş bölümü, 20 madde ve eklerden oluşmaktadır. Ancak, geçerli şartlar kabul edilmemiş ve bazı kaynaklara göre antlaşmanın hükümlerini 25 yıllık geçerliliği olan ek protokoller takip etmiştir. Bu bağlamda, Azerbaycan'ın Nahçıvan bölgesine dair şartlar açık bir şekilde belirtilmiştir.
Sovyetler Birliği'nin çöküşüyle birlikte Ermenistan, Kars Antlaşması'nı kabul etmeme eğiliminde olmuş ve farklı görüşler ortaya koymuştur. Potsdam Konferansı'nda SSCB Dışişleri Halk Komiseri Molotov'un Türk-Sovyet Dostluk ve Saldırmazlık Antlaşması'nı gündeme getirmesi, Kars, Artvin ve Ardahan gibi bölgelerin iadesini ve Karadeniz Boğazları sorunlarını içeren koşullara bağlıdır.
Kars Antlaşması'nın imzalandığı konferansa Türkiye'yi temsilen Kâzım Karabekir Paşa başkanlık etmiş, antlaşma Türk ve Sovyet temsilcileri arasında imzalanmıştır.
II. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında Sovyetlerin Türkiye üzerindeki toprak iddiaları devam etmiş, bu durum Türkiye'nin Müttefik Devletler'e katılımı ve NATO üyeliği süreçlerini etkilemiştir. Sovyetler Birliği'nin 1991'de dağılmasının ardından Ermenistan, Kars Antlaşması'nı tanımamış ve Sevr Antlaşması'nı referans almıştır.
Kiro Manoyan ve Ermenistan Dışişleri Bakanı Vartan Oskanyan gibi bazı Ermeni yetkililer, Kars Antlaşması'nın bağımsız Ermenistan tarafından imzalanmadığını öne sürerek bu sınırları geçerli kabul etmemiş ve Sevr Antlaşması'nı temel almışlardır.
