2023 yılına ilişkin gerçek kişilerin elde ettiği gelirler açısından beyan dönemi 1 Mart 2024 itibariyle başladı.
Türkiye’de Şubat/2024 itibariyle 2.478.134 faal gelir vergisi mükellefi var. Bunlar içinde en önemli mükellef portföyü gayrimenkul sermaye iratlarına yönelik. Aynı döneme ilişkin kira geliri dolayısıyla mükellef sayısı 2.266.450. Elbette kira geliri elde edilmekle beraber ticari kazanç veya menkul sermaye iradı elde edenler de mevcut, ancak sayısal anlamda zirve GMSİ mükelleflerine yönelik. GMSİ mükelleflerinin 1/3’ü (819.686) İstanbul’da.
Son dönemde kamuoyuna sıkça yansıdığı üzere kira gelirlerinin beyanında ciddi bir kayıt dışılık mevcut. 4.5 milyon kirada daire olduğu belirlense de bunların 2 milyonunda sorun bulunuyor. Hem Risk Analizi Genel Müdürlüğü hem de Gelir İdaresi Başkanlığı, yapmış olduğu çalışmalar neticesinde çeşitli tespitler ve değerlendirmelerde bulunuyorlar.
Muhtemelen bu yılın ikinci döneminden itibaren kira sözleşmeleri artık e devlet üzerinden yapılacak ve otokontrol daha güçlenecek.
Belirttiğimiz tespitler çerçevesinde bu konunun sıkı tutulduğunu söyleyebiliriz. Bu kapsamda faal 2.4 milyon mükellef ve potansiyel 2 milyon harici mükellefin 12 aylık kira gelirinin duruma göre 1-2 kirasını devlete ödememek için farklı varyasyonlar geliştirmelerine gerek yok, tespiti durumunda bu bedel 3-4 kiraya mal olabiliyor.
Kira gelirleri ile ilgili bazı hususları bu vesile ile paylaşmak istiyorum.
1-) Mükelleflerin kâhir ekseriyeti götürü gider usulünü seçtikleri için gerçek gider usulüne de göz atmalarında fayda var. Yüzde 15’i aşan miktarda gider oluşturabilecek imkanlar mevcut. Kredi faizleri, % 5’lik götürü gider, % 2 amortisman, Emlak Vergisi, DASK, mülk sahibine ait maliyetler, kendi kira gideri gibi durumlarda senaryo mükellef lehine gelişebilir.
2-) Kira gelirlerinde tahsil esası geçerlidir. Dolayısıyla tahsil ettiğiniz bir kira geliri yoksa beyan edeceğimiz bir gelir de yoktur. Ne kadar tahsil ettiyseniz (gerek 2023 gerekse geçmiş yıllara dair) o kadarlık kısmı beyan etmeniz gerekmektedir.
3-) Dairenizi anne baba çocuk ve kardeşler dışında birine bedelsiz tahsis ettiyseniz, bu durumda emsal kira bedeli üzerinden beyanda bulunmanız gerekecektir.
4-) Emsal bedelin altında dairenizi kiraya verdiyseniz, iç genelge uyarınca gerçek durumu tevsik etmek kaydıyla geçerliliği mevcuttur, ayrıca bir emsal bedel uygulamasına gidilemiyor.
5-) Gerek işyeri gerekse konut kira gelirlerinizi bankadan yapmanız olası özel usulsüzlük cezasına muhatap olmanızın önüne geçecek ve tevsik açısından kolaylık sağlayacaktır.
6-) Paylı mülkiyette konut kira geliri istisnasından ayrı ayrı istifade edilebilir. Dolayısıyla eşlerin mülkiyetini bu açıdan paylaşmaları faydalı olacaktır.
7-) Vergi dairesi tarafından gönderilen beyana çağrı mektupları, aba altından sopa gösterme değildir. Elde ettiğimiz bir kira geliri yoksa daireye bir dilekçe ile bu durumu izah etmeniz yeterlidir.