Yüksek enflasyon, peş peşe gelen zamlar, düşük maaşlarla geçinmeye çalışan vatandaşların yaşam standartlarını ciddi şekilde etkilemeye devam ediyor. Çaya da gelen zamlardan dolayı insanlar, kahvehaneye gitmeyi azalttı. Önceden 3 çay içen vatandaş artık 1 çay içmeye başladı. Her şeye zam geldiği gibi çaya, kahveye de zam geldiğini vurgulayan İzmir Kahveciler Odası Başkanı İsmail Hakkı Kırdı, “Bundan dolayı ister istemez kahvehanede müşteriler azaldı. Maliyetler yükseldi. Yani iki sene önce aldığımız çayı yüzde 300 zamla almaya başladık. Biz zamlı almaya başladığımız için çay satarken de zam yapmak zorunda kaldık. Bundan dolayı da satışlar azaldı. İnsanlar kendi iş yerlerinde çaylarını yapmaya başladılar ya da önceden 3 tane çay içen müşteri bir çay içmeye başladı. Gelen kişi 1 çay içip televizyonunu izleyerek, tavlasını oynayarak vaktini geçiriyor. Bazı müşteriler akşama kadar oturup 1 çay içiyor. Kahvehanelerimiz en ucuz dinlenme, eğlenme yeri. Ancak ekonomik anlamda gelen zamlardan dolayı biz de memnun değiliz” diye konuştu.
‘İçilen çay yarıya düştü’
Kırdı, işçilik maliyetlerinin yanı sıra kira, enerji, vergi ve hammadde fiyatlarının da artması nedeniyle zam yapmak zorunda kaldıklarını vurguladı. Emeklinin tek eğlencesinin kahvehanede ‘okey’ ve ‘pişti’ oynamak olduğunun dile getiren Kırdı, “Kahvehanelerde bir bardak çay 10 TL, kafelerde ise 30 TL olmasının ardından emekliler çayın sayısını azalttı. Gün boyu 6-7 bardak çay içerlerken şimdi 3-4 bardağa indiler. Dört duvar arasında kalmak istemeyen ve tek eğlencesi arkadaşlarıyla kahvehanede okey veya pişti oynayan emekli artık masada ‘yancı’ istemiyor. Çay paraları arttığı için okey oynayan vatandaş artık yancı istemiyor. Yancıların hakları da vardı ama bu haklar kalktı artık. Çünkü yancı hem oyuna karışırdı hem de hiç para vermeden çayını içerdi. Yancılık kalktı. Kahvelerde artık mecburen kaldırılmak zorunda kalındı. Çünkü her şeyin fiyatı çok yüksek. Oyun oynayanlar sadece kendi çaylarının, kahvelerinin paralarını veriyorlar” ifadelerini kullandı.
‘Masanın istenmeyeni’
Yancıların, oyun masasında oynamayıp masadaki oyunculara taktik verdiğini ve oyunu kaybeden takım tarafından ısmarlanan çaydan faydalandığını belirten Kırdı, “Çay fiyatları artınca masadaki oyuncular yancıları istemez oldu. Çünkü bir masada ortalama 2 yancı oluyor. Bu da her seferinde fazladan 2 çay parası ödenmesi demek. Zaten emekli olan, cebindekiyle zar zor geçinen vatandaş bir de zamlı çay nedeniyle yancıya çay ısmarlamaktan kaçınıyor. Sonuç itibariyle yancılar, zamlar sonrasında masanın istenmeyenleri oldu. Yani kahvedeki emeklinin keyfi maalesef ‘okey’ değil. Türk Lirası’ndaki değer kaybını artması ve zamların da maliyetlerin üstünde artması halinde vatandaş kahvehane yerine evde, balkonda arkadaşlarıyla okey oynayabileceğini vurguladı.
‘Günde 150 fiş kesmemiz lazım’
Türk Lirası’nda alım gücünün düşmesi, fiyatların fahiş düzeyde artması, vatandaşların daha fazla nakit paraya ihtiyaç duymasına neden oldu. Son dönemde çaya yapılan zamlar, kahvehanede ve çay ocağı işletmelerini yeni bir ödeme sistemine geçirdi. Birçok kahvehane geleneksel nakit ödeme alışkanlıklarının yanı sıra kredi kartı ile ödemeye başladı. Bu Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın tebliğlerine göre poz cihazlarının sadece kahvehanelerde değil bütün işletmelerde olması gereken bir cihaz olduğunu vurgulayan İzmir Kahveciler Odası Başkanı İsmail Hakkı Kırdı, “Birçok kahvehanede yok ama insanlarda nakit sıkışıklığından kaynaklı daha sık kullanılmaya başlandı. Kahvehanelerde az miktarla ödeme yapıyorlar. Genelde 7,5 TL, 10 TL gibi ödemelerle insanlar kredi kartıyla ödemek istiyorlar. Ama biz bu şekilde ödenmesi taraftarı değiliz. Çünkü bir günde 100-150 çay satılan bir kahvehanede her çay için pos cihazından fiş kesmek zorunda kalınacak. Esnaf için bu zor bir durum olacak” ifadelerini kullandı.
