23 Temmuz 2024 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü (WHO), maymun çiçeği virüsü salgını nedeniyle “küresel acil durum” ilan etti. Covid-19 pandemisinin hala devam ettiği günümüzde, maymun çiçeği virüsü vakalarında da artış yaşanıyor. Bu virüs, dünya genelinde sağlık yetkililerini endişelendiren bir tehlike oluşturuyor.
Maymun çiçeği nasıl bir hastalık?
Maymun çiçeği virüsü, vücut sıvıları ve damlacık yoluyla bulaşır. Enfeksiyon, derideki yaralar veya enfekte hayvan sıvılarıyla doğrudan temas yoluyla yayılır. İnsandan insana bulaşma ise, büyük damlacıklarla ve yüz yüze yakın temas yoluyla gerçekleşir. Bu nedenle, ateş ve cilt döküntüsü bulunan kişilerle yakın temastan kaçınılmalı, cerrahi maske kullanılmalı ve doktora başvurulmalıdır.
Virüs bulaştıktan sonra belirtiler genellikle 5 ila 21 gün arasında ortaya çıkar. İlk semptomlar arasında ateş, baş ağrısı, lenf bezlerinde şişme, halsizlik ve sırt ile kas ağrıları bulunur. Ateşin ardından 1 ila 3 gün içinde ciltte döküntüler görülür. Döküntüler genellikle yüz, eller, kollar, ayaklar ve bacaklarda daha belirgin hale gelir.
Maymun çiçeği korunma yolları neler?
Maymun çiçeği virüsünden korunmanın en etkili yolu mesafeyi korumaktır. Şu önlemler alınmalıdır:
- Ateşi ve döküntüsü olan kişilerle temastan kaçının.
- Yüz yüze ve yakın temastan kaçının.
- Kapalı alanlarda maske kullanın.
- Hijyene dikkat edin, elleri sık sık yıkayın.
Teşhis ve Tedavi
Maymun çiçeği virüsü, PCR testi ile teşhis edilir. Vücuttaki döküntüler, suçiçeği ve çiçek hastalığına benzese de, lenf bezi şişliği bu hastalığın ayırt edici belirtilerindendir. Kan testi, virüsün kısa süreli kan dolaşımında bulunması nedeniyle etkili bir teşhis yöntemi değildir.
Risk Grupları ve Komplikasyonlar
45 yaş üstü kişiler, çiçek hastalığı (variola) aşısı sayesinde maymun çiçeği virüsünden kısmi korunma sağlayabilirler. Ancak, 45 yaş altı bireyler ve özellikle kronik hastalığı olanlar, bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler, hastalık açısından daha riskli grupta yer almaktadır. Hastalığın seyrinde, ikincil bakteriyel enfeksiyonlar, solunum problemleri, göz komplikasyonları ve nadir durumlarda sinir sistemi etkilenmeleri gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir.
Virüsün Doğal Kaynakları ve Bulaşma
Maymun çiçeği virüsü, doğal olarak Afrika'daki kemirgenler ve diğer küçük memelilerde bulunur. Virüs, enfekte hayvanlarla doğrudan temas yoluyla insanlara geçer. Ayrıca, enfekte hayvanların etlerinin tüketilmesi de insan enfeksiyonlarına yol açabilir. İnsanlar arasında virüs, solunum damlacıkları, deri lezyonlarına doğrudan temas ve kontamine materyallerle bulaşır.
Korunma Stratejileri
- Hijyen: Eller sık sık su ve sabunla yıkanmalı, alkol bazlı el dezenfektanları kullanılmalıdır.
- Maske Kullanımı: Virüsün solunum yoluyla bulaşmasını önlemek için maske takılmalıdır.
- Enfekte Kişilerden Uzak Durma: Enfekte veya şüphe edilen kişilerle yakın temastan kaçınılmalıdır.
- Koruyucu Giysi: Sağlık çalışanları gibi risk grubundakilerin koruyucu giysi, eldiven ve gözlük kullanması gerekmektedir.
- Eşyaların Dezenfeksiyonu: Enfekte kişilerin temas ettiği eşyalar dikkatlice dezenfekte edilmelidir.
- Hayvan Teması: Virüsü taşıyabilecek hayvanlarla teması sınırlamak ve bu hayvanların temas ettiği alanları dezenfekte etmek önemlidir.
Maymun çiçeği virüsünden korunmak için bu önlemlere dikkat edilmesi, toplum sağlığını koruma açısından büyük önem taşımaktadır. Sağlık yetkilileri, virüsün yayılmasını önlemek ve enfekte olan bireylerin tedavisini sağlamak için sürekli olarak güncel bilgileri ve önlemleri takip etmektedir.
