Osmanlı İmparatorluğu’nun mali yapısında köklü değişiklikler yaratan Tarhuncu Ahmed Paşa’nın modern bütçeleme anlayışını nasıl şekillendirdiği merak konusu. Modern anlamda ilk bütçe çalışması yapan Tarhuncu Ahmed Paşa kimdir? İşte detaylar...
Tarhuncu Ahmed Paşa kimdir?
Tarhuncu Sarı Ahmed Paşa, IV. Mehmed döneminde kısa bir süre sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. 20 Haziran 1652 ile 21 Mart 1653 tarihleri arasında dokuz ay yirmi bir gün bu görevde bulunmuştur.
Arnavutluk'tan Mat kasabasından doğan Tarhuncu Ahmed Paşa, eğitimini Enderun'da tamamladı. İlk olarak 1633'te Silâhdar Bosnalı Musa Ağa'nın Mısır valiği sırasında kapıkulu süvariliğine atandı. Sonrasında Musa Paşa'nın ve Hezarpâre Ahmed Paşa'nın vefatları sonrası kethüdalık yaparak dikkat çekti. Hezarpâre Ahmed Paşa'nın katlinden sonra, şeyhülislâm Hacı Abdurrahim Efendi tarafından korundu ve Diyarbakır valiliğine getirildi. Ardından Hicaz'a hacca gitmiş ve Ocak 1649'da Mısır valiliğine atanmıştır.
Mısır valiliğinden azledildikten sonra İstanbul'a döndü. Bu dönemde Gürcü Mehmed Paşa tarafından bazı engellerle karşılaştı ve Yanya Sancakbeyliği görevine tayin edildi. Ancak, Valide Sultan'ın tavsiyesiyle Tarhuncu Ahmed Paşa, 19 Haziran 1652'de sadrazam olarak atandı.
Sadrazamlığı sırasında, hazine açığını kapatmak ve mali istikrarı sağlamak için gece gündüz çalıştı. Devlet bütçesi oluşturma konusunda reformlar yaparak ilk defa ayrıntılı bir bütçe defteri hazırladı. Ancak, bu reformlar hem devlet içinden hem de dışından birçok düşman kazandırdı.
20 Kasım 1652'de İstanbul'da çıkan büyük bir yangın sonrası mali sıkıntılar arttı ve çeşitli problemler ortaya çıktı. Tarhuncu Ahmed Paşa, bu dönemde saray ve devlet harcamalarını kısıtlamaya çalıştı, ancak bu eylemleri ona düşman kazandırdı.
Sonunda, IV. Mehmed'in çevresindeki düşmanları tarafından sadrazamlıktan uzaklaştırıldı. 21 Mart 1653'te, Nevruz günü yılbaşı hediyelerini sunduktan sonra, sadaret mührü geri alındı ve Tarhuncu Ahmed Paşa, bostancılar tarafından boğularak öldürüldü. Cesedi, Üsküdar'a defnedildi. Ölümünde 60 yaşlarını geçmişti.