Ege Üniversitesi Botanik Bahçesi Herbaryum Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Yıldırım, sosyal medyada karşılaştığı ve farklı tür olduğunu düşündüğü bitkinin izini sürerek bilim dünyasına yeni bir tür kazandırdı. “Muğla emceği” adıyla tanıtılan bu bitki, Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak tarafından takdir edildi ve Prof. Dr. Yıldırım ile ekibine başarılar dilendi.
Muğla'nın Fethiye ilçesinde, Göcek Tüneli civarındaki serpantin topraklarda bulunan ve halk arasında “Emzikotu” veya “Emcekotu” olarak bilinen bitkinin bilimsel adı “Onosma” olarak belirlenen bir cinse ait yeni tür olduğu tespit edildi. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Yıldırım, Muğla'nın Akyaka bölgesinde doğasever Yasemin Silier tarafından paylaşılan bitki fotoğraflarından yola çıkarak araştırmalara başladı. Prof. Dr. Yıldırım, Muğla'da amatör botanik çalışmaları yapan emekli İngilizce öğretmeni Bülent Elmas ile birlikte Göcek Tüneli yakınlarındaki alanda bitki örnekleri topladı. Araştırmaları, doktora öğrencisi Tuğkan Özdöl ve Mersin Üniversitesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Rıza Binzet ile iş birliği içinde yürütüldü.
Sadece Fethiye sınırlarında bulunuyor
Ege Üniversitesi ve Mersin Üniversitesi'nin ortak çalışmaları sonucunda bitkinin yeni bir tür olduğu doğrulandı. Prof. Dr. Yıldırım, ‘Muğla emceği’nin Doğu, Güney ve İç Anadolu’da yaygın olan ‘Kaya emceği’ (Onosma alborosea) ile karıştırıldığını, ancak bu türün ‘Kaya emceği’ ile aynı grupta bile olmadığını belirtti. Bu bulgu, bitkinin bilimsel olarak doğru tanımlanmasını sağladı. Prof. Dr. Rıza Binzet'in liderliğinde hazırlanan makale, uluslararası bir taksonomik botanik dergisi olan Yeni Zelanda kökenli Phytotaxa'da yayınlanarak ‘Muğla emceği’ adıyla tanıtıldı.
Prof. Dr. Yıldırım, Onosma cinsinin dünya genelinde yaklaşık 300 türe sahip olduğunu, Hodangiller (Boraginaceae) ailesinin tür bakımından en zengin cinsi olduğunu ifade etti. Cinsin çoğu türü Asya, Orta Asya ve Akdeniz havzasındaki bozkırlarda ve açık alanlarda yayılış gösterirken, Türkiye, İran ve Orta Asya'nın çeşitlilik merkezleri olduğunu belirtti. Türkiye'de keşfedilen yeni türle birlikte toplamda 105 Onosma türü bulunmakta ve endemik tür sayısı 62'ye çıkmıştır. Bu, Onosma cinsinin Türkiye'de yaşayan türlerinin yaklaşık yüzde 60'ının endemik olduğunu gösteriyor.
Prof. Dr. Yıldırım, bitkinin yalnızca Fethiye sınırlarında bulunduğunu ve özellikle yola yakın yamaçlarda popülasyonlarının zarar gördüğünü belirtti. Yola yakın alanlarda yol genişletme çalışmaları nedeniyle zarar görebilecek olan bu türün korunması için tür eylem çalışmalarının başlatılmasının büyük önem taşıdığını vurguladı.
