Bankaların konut kredisi vermemesi veya çok düşük miktarda vermesinin yanı sıra aylık ödemelerinin 70-80 bin liraları bulması konut satışlarını durdurdu. Vatandaşın konut ihtiyacı Cumhuriyet tarihinin en üst seviyesine ulaşırken diğer yandan yapımı tamamlanmış milyonlarca konut alım gücü düşüklüğü nedeniyle boş duruyor. Küçük müteahhitler yapım aşamasındaki daireleri sattıkça elde ettiği gelirle binanın geri kalanını tamamlarken kimi müteahhitler de ödemesini 5-6 ay sonra yapacak şekilde veresiye malzeme alıyor.
Satış yok, borç var
Konut satışların durmasının binaların tamamlanmasını engellediğini söyleyen İzmir İnşaat Malzemeleri İmalatçıları ve Satıcıları Odası Başkanı Cumhur Taşdelen, esnafın da vadesi gelmesine karşın borcunun ödenmediğini aktardı. Konuttaki krizin esnafı ve müteahhitleri iflasa sürüklediğini kaydeden Taşdelen, “Son 1 haftada 2’si müteahhit biri de inşaat malzemeleri ticaretiyle uğraşan 3 kişi intihar etti. Karşıyaka’da bir müteahhit Kurban Bayramı’ndan bir gün önce silahla intihar etti. Diğer intihar olayı geçtiğimiz pazartesi günü yaşanırken son olarak cumartesi günü de Turgutlu'dan intihar haberi geldi. Bu arkadaşlarımızın hepsi inşaat sektöründeydi ve konutlarını satamadığı, borçlarını ödeyemediği için intihar etti. Bu kriz aşılmazsa intiharların daha artacağından endişe ediyorum” diye konuştu.
“Haczin sonu intihar”
Bankaların ipotek karşılığı kredi kullandırdığını bunun için birkaç gayrimenkul birden istediğini aktaran Taşdelen, borcunu ödeyemeyen müteahhitin ipotek gösterdiği gayrimenkullere de haciz geldiğini bunun da intiharları arttırdığını belirtti. Müteahhitlerin büyük projelerde tesisat işleri için esnafa para yerine daire önerdiğini kaydeden Cumhur Taşdelen, “Fakat esnaf aldığı işi tamamladığında kendisine verileceği konut bitmemiş oluyor. Ya da müteahhit iflas edebiliyor. Bu durumda esnaf da parasını alamıyor, o da batıyor. Çünkü esnafın kendi ayağı üzerinde durup buna dayanacak gücü yok ki. Proje bitecek mi, bitmeyecek mi? Bitse bile satılacak mı, satılmayacak mı belli değil. Sonu kötü biten ve milyonlarca liralık zarara neden olan bu ticaretin sonunda intihar haberleri de ardı ardına geliyor. Özetle oturduğu ev bile elinden alınan işletme sahibi canına kıyıyor” ifadelerini kullandı.
“Yüzde 35’i kapanır”
İzmir İnşaat Malzemeleri İmalatçıları ve Satıcıları Odası üyesi birçok işletmenin ve müteahhitlik firmasının yılbaşında iflas edip kapanabileceğini açıklayan Taşdelen, “Mevcut üyelerimizin ciroları yüzde 90 oranında azaldı. Bu nedenle yılbaşında işletmelerin yüzde 30-35’inin kapanma ihtimali çok yüksek. Bu da binlerce insanın evine ekmek götürememesi demek. Bu şartlar devam ederse sadece finansal altyapısı çok sağlam işletmeler ayakta kalabilir. Önemli bir kısmı ise en az 2-3 sene kendini toparlayamaz” şeklinde konuştu. Enflasyonun bu denli yüksek olduğu bir dönemde Türkiye geneli ilk 100 vergi rekortmeninden 25’inin bankalar olmasının insanların borç içinde yaşadığının en somut örneği olduğunu aktaran Taşdelen, vatandaşın bankadan fabrika kurmak, ev, araba almak için değil kredi kartı borcunu ödemek için kredi almasının bankaları rekortmen yaptığını da sözlerine ekledi.
“2001 krizinden de beter”
İzmir Ticaret Odası (İZTO) Meclis Üyesi Ziya Dağlıer, son bir haftada 3 müteahhitin intihar etmesinin sektörde gelinen noktayı göstermesi açısından önemli olduğunu aktardı. Böyle bir dönemin 2001’deki ekonomi krizde bile yaşanmadığını sözlerine ekleyen Dağlıer, “Sektör durdu, iş yapamıyor. 250 alt sektörü besleyen koca lokomotif artık ilerlemiyor. Para dönmüyor, borçlar ödenmiyor, iflaslar ardı ardına geliyor. Borç ödenemeyince ipotekli olan evine bile el konulan müteahhit bunalıma giriyor” ifadelerini kullandı. Bankaların verdiği kredileri bile vadesinden önce geri çağırmaya başladığını söyleyen Ziya Dağlıer, “Lokomotif durduğunda onun çektiği vagonlarda durur; ekonomi tıkanır, işsizlik hızla artar, intiharlar arka arkaya gelir. Yetkililerin daha da geç olmadan bu lokomotifi tekrar harekete geçirmesi şart” ifadelerini kullandı.
