Günümüzde obezitenin giderek artmasıyla birlikte, kilo kontrolü ve sağlıklı yaşam tarzı benimseme önem kazanıyor. Uzmanlar, vücut kitle indeksi 30'un üzerinde olan bireylerin, uzman rehberliğiyle uygun bir tedavi planı oluşturarak fazla kilolarından kurtulmalarını öneriyor. Fiziksel aktivitenin artırılması, günlük yürüyüş ve egzersiz alışkanlıklarının edinilmesi, obezite ile mücadelede etkili stratejiler olarak öne çıkıyor. Sağlıklı beslenme alışkanlıkları, porsiyon kontrolü, stres yönetimi ve destekleyici topluluklara katılım da bu süreçte başarıyı artırıcı unsurlar arasında yer alıyor. Obeziteyle mücadele, bireylere sürdürülebilir kilo kontrolü ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimseme imkanı sunuyor.
Obezite nedir?
Obezitenin artışı, toplumda yaşam tarzı değişiklikleri ve beslenme alışkanlıklarındaki transformasyonlarla ilişkilidir. Bu durum, obeziteyle ilişkilendirilen sağlık risklerini artırarak, kalp hastalıkları, diyabet ve diğer kronik hastalıkların yaygınlığını artırabilir. Obeziteyle mücadelede bilinçli beslenme ve düzenli egzersiz önemli rol oynamaktadır. Toplumun bu konuda farkındalığını artırmak ve sağlıklı yaşam alışkanlıklarını teşvik etmek, obezitenin önlenmesinde kritik bir adımdır.
Obezitenin belirtileri
Obezitenin ilk ve en belirgin belirtisi vücuttaki yağlanma oranının artmasıdır. Obezitenin gelişmesiyle beraber görülen belirtiler şöyle sıralanabilir:
- Bel çevresinde yağ birikmesi
- Uyku apnesi, horlama ve uyumada güçlük
- Sürekli ve aşırı terleme
- Nefes darlığı
- Fiziksel aktivitede güçlük
- Devamlı halsiz ve yorgun hissetme
- Döküntü, sivilce ve enfeksiyon gibi cilt sorunları
- Eklem ve sırt ağrıları
- Aşırı kiloya bağlı bacak ağrıları
- Depresyon ve sosyal izolasyon gibi psikolojik sorunlar
- Sıcağa karşı tahammülsüzlük
Obezite neden olur?
Obezitenin kökenleri arasında psikolojik sorunlar ve hormonal etkenler yer alsa da, temel neden genellikle hareketsiz yaşam ve sağlıksız beslenme alışkanlıklarıdır. Bu durumu şu sebeplerle özetlemek mümkündür:
- Aşırı ve yanlış beslenme alışkanlıkları
- Fiziksel aktivite yetersizliği
- Yaş, cinsiyet eğitim düzeyi, sosyo-kültürel etmenler, gelir durumu
- Hormonal ve metabolik etmenler
- Genetik, psikolojik etmenler
- Sık aralıklarla çok düşük enerjili diyetler uygulama
- Sigara ve alkol kullanma alışkanlığı
- Kullanılan bazı ilaçlar (antidepresanlar vb.)
- Doğum sayısı ve sık doğum aralığı
- Anne sütünün yetersiz alınması
Obezite teşhisi nasıl konulur?
Obezite teşhisi genellikle en pratik olarak Beden Kitle İndeksi'nin hesaplamasıyla konulur. Hekim, hastanın öyküsünü dinleyerek yaşadığı problemleri değerlendirir. Bu hesaplamaya ek olarak bel çevresinin ölçümü de önemlidir, çünkü bu rakam obeziteye bağlı hastalık riskini değerlendirmede önemli bir gösterge olarak kullanılır.
Vücut kitle indeksi nasıl hesaplanır?
Obezite hesaplama yöntemi olarak da bilinen Beden Kitle İndeksi hesaplaması, kilogram olarak vücut ağırlığının m2 olarak boya bölünmesiyle yapılabilmektedir.
Örneğin 75 kilogram ağırlıkta, 1.70 mt. boyundaki bir kişinin obezite hesaplaması şöyle olabilmektedir:
75 kilogram /1.70 boy*1.70
2,89=25,95 (toplu-fazla kilolu)
Aynı şekilde 90 kilo ağırlıkta 1.70 mt. boyundaki bir kişinin obezite hesaplaması şöyle olmaktadır:
90 kilogram / 1.70*1.70
2,89= 31,14 (Obezite- Diyabet ve diğer hastalıkları artmış grupta)
Buna göre BKİ 6 sınıfta tanımlanmıştır. Siz de kendi boy ve kilonuza göre Beden Kitle İndeks oranınızı aşağıdaki verilere göre öğrenebilirsiniz:
- Zayıf <18,5
- Normal 18,5-24,9
- Toplu (fazla kilolu) 25-29,9 (hafif artmış diyabet ve kalp hastalığı riski)
- Obez 1 (Obezite) 30-34,9 (diyabet ve diğer hastalık riskleri giderek artar)
- Obez 2 (Morbid obezite) 35-39,9
- Obez 3 (Süper morbid obezite) >40 (ölümcül hastalıklar açısından risk)
Obezite tedavi süreci
Obezitenin tedavisi, egzersiz, düzenli bir diyet programı, alışkanlıklardaki değişiklik ve ilaç tedavisi ile cerrahi müdahale olmadan gerçekleştirilebilir. Sağlıklı ve tıbbi beslenme, bireyin enerji alımı ve tüketimi dengesini sağlamada önemli bir rol oynar. Doğru egzersiz, kişinin yaşam tarzına uygun şekilde uygulanmalı ve sürdürülebilir olmalıdır.
Hormon tedavisi, hormonal dengesizliklerin düzeltilmesine odaklanarak obezitenin kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir. Özellikle GLP-1 hormonu üzerine yapılan tedaviler, tokluk hissini artırabilir ve metabolizmayı düzenleyebilir.
Obezite cerrahisi, diğer tedavi yöntemlerinin başarısız olduğu durumlarda kullanılabilir. Bu cerrahi müdahaleler arasında tüp mide ameliyatı, mide bypass cerrahisi, mini gastrik bypass ve duodenal switch gibi çeşitler bulunmaktadır. Bu cerrahi yöntemler, morbid obeziteye sahip bireyler için kilo kontrolünü sağlamak ve yaşam kalitesini artırmak amacıyla uygulanır. Obezite cerrahisi, kişiye özel olarak belirlenen bir yöntemle gerçekleştirilir ve genellikle hastaların hızlı bir iyileşme süreci geçirmelerine yardımcı olur.
Obeziteyi önlemenin yolları
Fazla kiloların kontrolü ve kilo verme sürecinde uzman rehberliği önemlidir. Uygun bir tedavi planı oluşturulmalı ve bu süreçte düzenli takip sağlanmalıdır. Fiziksel aktivite düzeyi artırılmalı, günlük yürüyüş ve egzersizler alışkanlık haline getirilmelidir. Obezite ile mücadelede diğer etkili yöntemler:
- Raf ömrü uzun, kalorili, hazır gıdalardan uzak durulmalı
- Doğal olmayan şeker tüketilmemeli ve günlük tuz alınımına dikkat edilmeli
- Sağlıklı pişirme tekniklerini tercih edilmeli
- Gün içerisinde vücudun ihtiyacı kadar su içilmeli
- Yemek yeme alışkanlığını değiştirilmeli ve yemekler yavaş yenilmeli
- Yağ tüketimi konusunda dikkatli olunmalı, doymuş yağlar mümkün olduğu kadar az alınmalı
- Besin çeşitliliğine dikkat edilmeli, her besin grubundan dengeli bir şekilde beslenilmeli
- Sebze ve meyveler mevsiminde yenilmeli
- Alkol alımından uzak durulmalı.