Öğrenciler yeni eğitim yılına başlarken, okullarla özdeşleşmiş bir desen olan ekose, katlanmış etekler, süveterler ve kravatlarda yeniden kendini gösterecek. Bu desen, hem sınıflarda hem de pop kültüründe uzun süredir varlığını sürdürüyor. İrlanda’nın ünlü dizisi "Derry Girls"teki gençlerin eteklerinden, "Clueless" filmindeki 90'ların moda ikonlarına ve t.A.T.u grubunun provokatif kıyafetlerine kadar, ekose birçok alanda kendine yer buldu.
Avustralya’dan Avrupa’ya kadar
Amerika’da ekose terimi sıkça kullanılsa da, aslında bu desenin kökeni İskoçya’dan gelen tartan desenine dayanıyor. Tartan, özellikle Katolik okullarında kullanılan bir desen olarak bilinirken, Hindistan’dan gelen madras deseni ise 20. yüzyılın ikinci yarısında Amerikan kolej modasında Ralph Lauren ve Brooks Brothers gibi markalarla popüler hale geldi. Bugün, ekose deseni dünya genelinde birçok okulun üniformalarında, Meksika’dan Japonya’ya, Avustralya’dan Avrupa’ya kadar kullanılıyor.
Peki, İskoç Dağlık Bölgesi’nin kimliğini ve direnişini temsil eden tartan kumaşı nasıl oldu da Amerikan gençlik modasının vazgeçilmez bir parçası haline geldi? Bu desenin, hem ulusal bir kimlik sembolü hem de okul kıyafeti olarak başarılı olmasının sebepleri birbiriyle bağlantılı.
İskoçya'daki V&A müzesinde sergilenen "Tartan" adlı serginin ortak küratörlerinden Mhairi Maxwell, tartanın bir aidiyet duygusu iletme gücüne sahip olduğunu belirtiyor. Herhangi bir kulüp, toplum ya da okulun kendi tartan desenini tasarlayabileceğini söyleyen Maxwell, bu kumaşın insanları hem geniş bir topluluğun parçası yapıp hem de kendi küçük grupları içinde bir araya getirdiğini ifade ediyor.
1500 ile 1600 yılları arasında
Tartan deseni, birçok katı kuralı olmasına rağmen "sonsuz tasarım olasılıkları" sunuyor. Örneğin, Britanya Kraliyet Ailesi’nin resmi tartanı olan Royal Stewart tartanı, hem punk hareketi tarafından benimsenen hem de en çok bilinen kırmızı, mavi, yeşil, beyaz ve sarı tonlarındaki bir desendir. Naomi Campbell’ın 90’larda giydiği Vivienne Westwood’un MacAndreas tartanı ise tartan deseninin bir başka popüler örneğidir.
Tartan deseninin kökenleri hakkında kesin bilgiler bulunmasa da, 1500 ile 1600 yılları arasında İskoçya’da kullanıldığı bilinen bir kumaş parçası günümüze kadar ulaşmıştır. Bununla birlikte, tartanın çok daha önceleri kullanıldığı düşünülmektedir. Maxwell, tartanın kökenlerinin izini sürmenin zor olduğunu belirterek, dünya genelinde birçok kültürün geçmişinde kareli desenler bulunduğunu ve bu nedenle tartanın nerede ve ne zaman ilk kez dokunduğunun tartışmalı olduğunu ifade ediyor.
Tartan, 1745 yılında Bonnie Prince Charlie tarafından, ailesinin Britanya tahtına geri dönmesi amacıyla düzenlediği başarısız bir ayaklanmada kullanılan bir sembol haline geldi. Maxwell, Bonnie Prince Charlie'nin bu deseni halkın giysisi haline getirerek insanları bir araya getirme amacı güttüğünü belirtiyor. Ayaklanmanın başarısız olmasından sonra tartan, Britanya’nın Kıyafet Yasası aracılığıyla yıllarca İskoçya’da yasaklandı, ancak 19. yüzyılın başlarında özellikle Kraliçe Victoria’nın desteğiyle yeniden popüler hale geldi.
Bugün ekose deseni, dünyanın dört bir yanında okul üniformalarının vazgeçilmez bir parçası haline gelmiş durumda. Maxwell, bu kumaşın hem geleneksel hem de isyankar bir kimliğe sahip olduğunu belirtiyor. Ekose, okul üniformalarında sadece bir aidiyet sembolü olmakla kalmıyor, aynı zamanda öğrencilere kendilerini ifade edebilecekleri bir alan da sunuyor. Özellikle 1990’lı yıllarda “Clueless” gibi filmlerle ikon haline gelen ekose deseni, günümüzde modanın ve pop kültürünün vazgeçilmez bir parçası olmaya devam ediyor.
