2009'un en çok konuşulan olaylarından biri, Türkiye'nin o dönemki Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, 29 Ocak'ta İsviçre'nin Davos kentinde düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu'nda forum moderatörüne ve İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres'e verdiği tepkiydi.
Davos Krizi nasıl çıktı?
Erdoğan, "One minute" diyerek tepkisini dile getirmiş ve daha sonra forumu terk etmişti. İsrail ve Filistin arasındaki gerilim, 2009'da dünya gündeminin önemli bir parçasıydı. İsrail'in Filistin'e yönelik saldırıları, Türkiye'den gelen tepkilerle odak noktası haline gelmişti. Aynı dönemde, Davos Ekonomik Forumu'nda Başbakan Erdoğan, moderatör David Ignatius'un yönetiminde İsrail Cumhurbaşkanı Peres ile karşı karşıya geldi. İkili arasındaki konuşmaların gerginleştiği forum, tansiyonun giderek yükseldiği bir ortama dönüştü. Peres'in, Erdoğan'ı Hamas'ı desteklemekle suçlayarak yaptığı konuşmaya Erdoğan'ın tepkisi çok sert oldu. Tartışmayı sonlandırmak isteyen moderatöre "bir dakika" diyerek tepki gösterdi ve ardından sert sözlerle cevap verdi.
Erdoğan'ın bu tepkisi kısa sürede dünya çapında geniş yankı uyandırdı. Türkiye'de ise olay, tüm haber kanallarında son dakika olarak gösterildi. Başbakan Erdoğan, bu olayın ardından bir daha Davos'a katılmadı ve tepkisinin asıl hedefinin moderatör olduğunu belirtti.
Erdoğan'ın bu tepkisi, Filistin ve Arap dünyasında büyük destek görürken, Türkiye-İsrail ilişkilerini gerilimli bir sürece soktu. Türkiye'deki muhalefet ise bu tepkinin seçimler öncesinde bir taktik olduğunu iddia etti. Konu zamanla magazinsel boyutlara da ulaştı ve "Bir Dakika" ifadesi uzun süre konuşuldu. İsrail Cumhurbaşkanı Peres ise Erdoğan'ın sözlerini kınadı ve Türkiye'nin terör gruplarına verdiği desteği eleştirdi.
Türkiye-İsrail ilişkileri zaman zaman toparlanma işaretleri verse de genelde gergin bir zeminde ilerledi. İki ülke arasındaki gerilim, özellikle İsrail'in Filistin'e yönelik saldırılarında arttığında zirveye ulaştı ve büyükelçilerin geri çekilmesiyle sonuçlandı.
One minute
Davos Krizi veya "One Minute" İsyanı, 29 Ocak 2009'da İsviçre'nin Davos kentinde gerçekleşen Dünya Ekonomik Forumu panelinde yaşanan bir olaydır. Dönemin Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, Dünya Ekonomik Forumu'nun moderatörü David Ignatius ve İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres arasında cereyan etmiştir. Olay, Erdoğan'ın moderatörün tavrına karşı tepki göstermesi, İsrail'in Filistin'e yönelik zulmünü eleştirmesi ve paneli terk etmesiyle doruğa ulaşmıştır.
Diyalog şu şekildedir:
Moderatör David Ignatius: Evet, gerçekten de oldukça ateşli bir konuşmaydı... Erdoğan: One minute, One minute, One minute... Bu olmaz!... One minute! (Alkışlar)
Moderatör David Ignatius: Tabii, Sayın Başbakan, size de söz veriyorum, ancak lütfen kısa bir süre bekleyin.
Erdoğan: Sayın Peres, yaşınız benden büyük. Fakat sesiniz çok yüksek çıkıyor. Bu yüksek ses, suçluluk psikolojisinin bir belirtisidir. Benim sesim bu kadar yüksek çıkmayacak, bu gerçeği bilin. Öldürmeye gelince, siz öldürmeyi çok iyi biliyorsunuz! Plajlardaki çocukları nasıl öldürdüğünüzü biliyorum. Ülkenizde başbakanlık yapmış olan iki kişi, "Filistin'e tanklarla girdiğim zaman kendimi daha mutlu hissediyorum" demişlerdir. Belki merak edenleriniz vardır, isimleriyle birlikte verebilirim. Bu zulme alkış tutanları da kınıyorum. Çünkü bu, insanları öldürenleri alkışlamak, ayrıca insanlık suçudur. Burada atlanmaması gereken bir gerçek var. Notlar aldım ancak hepsine yanıt verme şansım yok. Sadece size iki şey söylemek istiyorum. Bir...
Moderatör David Ignatius: Sayın Başbakan... Sayın Başbakan... Tartışmayı yeniden açamayız.
Erdoğan: Affedersiniz, bir dakika, bir... Sözümü kesmeyin!... Birincisi: Tevrat... bir dakika... Sözümü kesmeyin!... Tevrat'ın altıncı emri "Öldürmeyeceksin!" der. İkincisi: İsrail barbarlığı, zalimliğin ötesindedir. Bu sözler, bir Yahudi olan Gilard Azamonih'e aittir. Ayrıca, İsrail ordusunda görev yapmış Oxford Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Profesörü Avi Şalom, İngiliz Guardian gazetesinde İsrail'in bir haydut devlet haline geldiğini ifade etmiştir.
Moderatör David Ignatius: Sayın Başbakan... Sayın Başbakan... Ev sahibimiz (Forum'un kurucusu Klaus Schwab) teşekkür konuşması yapacaktı... Sayın Başbakan... Çok teşekkürler ama... Erdoğan: Size de teşekkür ederim. Bundan böyle Davos'a gelmeyeceğim! Bunu bilin! (Ignatius'a) Siz konuşturmuyorsunuz! (Peres'e dönerek) O 25 dakika konuştu, (kendisine dönerek) siz bana 12 dakika veriyorsunuz! Bu kabul edilemez!
Sonrasında, Erdoğan bir daha Davos'a katılmadı. Olay özellikle Arap medyası ve Türkiye'de büyük yankı uyandırdı ve dünya basınında geniş yer buldu. Erdoğan, tepkisinin İsrail halkına veya Şimon Peres'e değil, moderatöre yönelik olduğunu vurguladı. Şimon Peres ise Erdoğan'ın sözlerini üzüntüyle karşıladığını ifade etti.
