Özbek asıllı CIA ajanı Ruzi Nazar, tarih sahnesinde çarpıcı bir figür olarak öne çıkıyor. 20. yüzyılın ortalarında, Soğuk Savaş döneminin getirdiği zorluklarla mücadele eden Nazar, hem kendi halkı hem de dünya üzerindeki güç dengeleri için kritik öneme sahip birçok operasyona imza attı. Peki Özbek asıllı CIA ajanı Ruzi Nazar kimdir? İşte detaylar...
Ruzi Nazar kimdir?
Ruzi Nazar, 1917-2015 yılları arasında yaşamış, Özbek asıllı bir CIA ajanıdır. Hayatının büyük kısmını Sovyetler Birliği'ne karşı mücadeleye adayan Nazar, özellikle II. Dünya Savaşı ve sonrasında çeşitli ülkelerde önemli görevlerde bulunmuştur. Özbekistan'ın Margilan şehrinde doğan Nazar, ailesinin geçmişi ve çocukluk yıllarındaki deneyimleriyle şekillenen bir yaşam sürmüştür.
Nazar, Sovyet yönetimi altında büyümüş ve milliyetçi eğilimleri olan bir ailede yetişmiştir. Babası ipek ticaretiyle uğraşırken, annesi modernleşmenin gerekliliğine inanıyordu. Çocuk yaşta ağabeyinin Sovyetler tarafından idam edilmesi, onun eğitimine ve milliyetçi düşüncelere yönelmesine sebep oldu. Margilan'da lise eğitimini tamamladıktan sonra Taşkent'te Ekonomi Enstitüsü'nden mezun oldu.
II. Dünya Savaşı
1941'de askere alınan Nazar, Nazi Almanyası ile Sovyetler Birliği arasında patlak veren savaşta yer aldı. Savaş sırasında ağır yaralanarak bir Ukraynalı aile tarafından saklandı. Daha sonra Türkistan Lejyonu'na katıldı ve burada milliyetçi Türkistan liderliğine bağlı görevler üstlendi. Nazi döneminde Türkistanlı askerlerin ihtiyaçlarıyla ilgilenen Nazar, savaşın sonlarına doğru, Müttefikler ile Almanlar arasındaki çatışmalarda hayatta kalma mücadelesi verdi.
1945'te savaşın sona ermesiyle birlikte, Nazar ve arkadaşları Müttefiklerden saklanarak yeni bir yaşam kurmaya çalıştılar. 1946 yılında Almanya'da Emelinde Roth ile evlendi ve 1951 yılına kadar çeşitli mücadeleler vererek yaşamını sürdürdü. Bu dönemde, Bolşevik karşıtı bir örgütte çalışarak Sovyetler Birliği'ne karşı direnişi sürdürdü.
CIA Kariyeri
Nazar’ın yetenekleri, Amerikan istihbarat teşkilatları tarafından fark edildi. 1951'de ABD’ye davet edildi ve burada Voice of America'nın Özbekçe departmanında çalıştı. 1954 yılında resmi olarak CIA'ye katıldı ve Sovyetler Birliği'ndeki diğer etnik grupların sömürge durumuna dikkat çekmek üzere uluslararası konferanslara katıldı.
Türkiye Yılları
1959'dan 1971'e kadar Türkiye'de, ABD'nin Ankara Büyükelçiliği'nde görev yaptı. Bu dönemde, Alparslan Türkeş gibi önemli figürlerle tanışarak, Türkiye'deki siyasi gelişmelerle yakından ilgilendi. Türkiye'deki sol grupların güçlenmesini engellemeye yönelik çalışmaları ve MİT'in modernizasyonuna yardımcı olması, eleştirilerin hedefi olmasına neden oldu.
Nazar'ın hayatında ailesiyle irtibat kurma çabaları önemli bir yer tuttu. 1965 yılında, Taşkent Radyosu aracılığıyla ailesinin ona seslenmesi, hayatındaki dramatik anlardan biri oldu. Annesi ve kız kardeşiyle olan bu irtibat, onun yaşamında derin izler bıraktı.