Türkiye’de son yıllarda artan kayıt dışı ekonomiyi önlemek hedefiyle ödemelere yeni bir düzenleme getirildi. Yeni düzenlemeye göre; 7 bin TL’yi aşan ödemelerde nakit yerine banka veya kredi kartı kullanma zorunluluğu uygulanacak. Öyle ki, 7 bin TL’yi aşan ödemelerde nakit kullanıldığı tespit edilen işyeri ve kişilere ise ödemenin yüzde 10’u kadar yani en düşük 5 bin TL oranında cezai işlem uygulanacak. Tüketicinin ödemeyi elden yaptığını, ödemeyi takip eden beş iş günü içerisinde kendiliğinden idareye bildirmesi halinde ise ceza kesilmeyecek. Bu yeni düzenlemenin kayıt dışılığı önlemek amacının ekonomiye olumlu bir geri dönüşü olacağını belirten Ekonomist Ayhan Bülent Toptaş, bu adımın aynı zamanda çıkması beklenen 500, 1000 ve 1500 TL’lik banknotların çıkışını geciktirmek için bir adım olduğunu söyledi.
“Para yok kart var”
Mevcut ekonomide alım gücünün düşmesi ve en büyük banknotun 200 TL olması sebebiyle nakit taşımanın bir yük haline geldiğini belirten Ekonomist Ayhan Bülent Toptaş, özellikle mağaza, market gibi alışveriş yerlerinde nakit yerine kart kullanımının yaygınlaştığını söyledi. Toptaş, 7 bin TL üzeri alışveriş ödemelerinde kart kullanımının yaygınlaştırılması adına devletin de desteklerini artırması gerektiğini belirterek, kayıt dışı ekonomiyi kontrol altında tutmak adına yapılan bir uygulama olduğunun altını çizdi. Kart kullanımı denetlemelerinin artırılması gerektiğini belirten Toptaş, “Bizim şu anda mevcutta bir banknot sorunumuz var. En büyük banknotun 200 TL olması nakit taşımayı zorlaştırıyor. Bizler 500, 1000 ve 1500 TL’lik banknotları seçimden önce veya seçimden hemen sonra basılacak diye bekliyorduk ancak öyle olmadı. Çünkü banknot basımının hazineye maliyeti kadar bir de siyasi baskısı var. Bu banknotlar basılırsa muhalefet partilerinden direkt, ‘Ekonominin gidişatı kötüleşiyor. Yeni banknotların basılması bunun göstergesi’ şeklinde bir tepki gelecek. Mevcut iktidar elbette bunu göstermek istemiyor. Bu yüzden de bankalar üzerinden kart kullanımını artırarak nakit harcamaları kontrol altına almak ve banknot basmayı mümkün mertebe geciktirmek istiyor. Bu gayet anlaşılabilir bit uygulama” dedi.
“Ödeme komşuya”
Şu anda zaten banka kartı kullanımının oldukça yaygınlaştığı ve nakit kullanımının azaldığını belirten Toptaş, “Zaten vatandaşlar nakit kullanımının zor olacağını bildiğinden banka kartı veya kredi kartı üzerinden alışveriş yapmayı tercih ediyor. Bu uygulama birazcık kişilerden çok toptan alımlarda zorluk çıkarabilir. Ancak bu noktada da, biliyorsunuz ülkemizde bir karar alınır ancak onun denetlenmesi zordur, mutlaka kaçaklar olacaktır. Diğer yandan 7 bin TL’lik sınır mevcut enflasyonda bir yıl sonra 3 bin 500 TL olacak. Yani bugünün 7 bin TL kotası yarının 3 bin 500 TL’si aslında. Bu kart kullanımı elbette belli kesimleri zorlayacak ancak onlar da çocuğunun, komşusunun kartını kullanıp o kart sahiplerine nakit ödeme yaparak bu sorunu çözecektir” ifadelerini kullandı.
“Ödemeler vatandaşa yük”
Marketlerde her maliyetin tüketicinin üzerinde bir yük olduğunu belirten Başdaş Marketler Zincirinin Kurucusu Mehmet Feyzi Başdaş ise hem kredi veya banka kartlarıyla ödemede, hem de nakit ödemede vatandaşın üzerinde ek bir ücret yükü yansıdığını söyledi. Başdaş, kredi veya banka kartlarında vatandaşın ücretine yüzde 3 oranında banka komisyonu kesildiğini, aynı zamanda nakit ödemelerde ise bankaya yatırılırken ek komisyonlar kesildiğini ve tüm bunların vatandaşa yansıtıldığını belirterek, “Ödeme yöntemi her ne olursa olsun vatandaşın üzerine ek maliyetler yükleniyor. Dolayısıyla bence alışveriş için koyulan bu sınır vatandaşa yansıtılmamalı. Elbette toptan alınan ürünlerde bizler zaten 8 bin TL üzerini bankadan göndermek zorunda kalıyoruz. Öte yandan ise aslında marketlerde kart kullanmayan çok da az kişi kaldı. Vatandaşların neredeyse yüzde 75’i banka veya kredi kartıyla alışveriş yaparken, yüzde 25 oranı nakitle alışveriş yapmaya devam ediyor. Dolayısıyla hedef kayıt dışılığı önlemekse eğer, hali hazırda zaten bu yapılabilecek bir uygulama. Bizler iş yeri sahipleri olarak ise daha çok banka kartı ile alışverişten yanayız. Çünkü nakit parayı taşımak oldukça zorlaştı ve riskleri de arttı” diye konuştu.