Somuncu Baba'nın hayatına dair tüm detaylar, hem tarihi hem de manevi açıdan büyük bir öneme sahip. Ancak, bu bilgelik dolu kişinin hayat hikayesinin tam olarak ne olduğunu, hangi olayların ve deneyimlerin onun yaşamını şekillendirdiğini merak ediyor musunuz? Peki, Somuncu Baba kimdir? Somuncu Baba hikayesi nedir? İşte detaylar...
Somuncu Baba kimdir?
Şeyh Hâmid Hâmid’ûd-Dîn-i Veli, ya da bilinen adıyla Somuncu Baba (1331-1412), Osmanlı Devleti'nin kuruluş döneminde yaşayan önemli bir mutasavvıf ve İslam âlimidir. Bayramiyye Tarikatı'nın kurucusu Hacı Bayram Veli'nin hocası olarak tanınan Somuncu Baba, Safevîyye Tarikatı'nın Anadolu'ya yayılmasında da etkili bir rol oynamıştır.
Somuncu Baba, 1331 yılında Kayseri'nin Akçakaya köyünde doğmuştur. Horasan Erenleri'nden Şemseddin Musa Kayseri'nin oğludur ve soyu, 24. kuşaktan İslam peygamberi Muhammed'e dayandığına inanılır. İlk eğitimini babasından almış, ilim çalışmalarını Şam, Tebriz ve Erdebil'de sürdürmüştür. Safevîyye Tarikatı'ndaki eğitimi Erdebil'de tamamlamış ve Bayezid-i Bistami'nin manevi terbiye etkisi altında kalmıştır.
Anadolu'ya dönerek Bursa'ya yerleşen Somuncu Baba, burada somun pişirip dağıtarak "Somuncu Baba" ve "Ekmekçi Koca" olarak anılmıştır. Bursa Ulu Camii'nin açılış hutbesini okuyarak etkili bir dini konuşma yapmış, hutbede Fatiha Suresi'ni yedi farklı şekilde yorumlamıştır. Şöhretten çekinen Somuncu Baba, talebeleriyle birlikte Bursa'dan ayrılarak Aksaray'a yerleşmiştir. Burada Hacı Bayram Veli'yi eğitim alarak yetiştirmiş ve onu Ankara'ya irşad görevine göndermiştir.
Somuncu Baba, 1412 yılında Aksaray'da vefat etmiş ve türbesi burada inşa edilmiştir. Yusuf Hâkikî ve Hâlil Taybî adında iki oğlu bulunmuştur. Yusuf Hâkikî Aksaray’da kalmış, Hâlil Taybî ise Darende'ye yerleşmiştir. Bazı kaynaklar, Somuncu Baba'nın Darende'nin Hıdırlık bölgesinde oğlu Hâlil Taybî ile gömüldüğünü belirtmektedir.
Somuncu Baba'nın etkisi, Osmanlı Devleti'nde geniş bir yankı uyandırmıştır. En tanınmış talebeleri şunlardır:
- Hacı Bayram-ı Veli
- Şeyh Şücâüddin Karamânî
- Şeyh Muzaffer Lârendevî
- Molla Fenari
- Şeyh Bedreddin
- Halil Taybî
- Yusuf Hakiki Baba
Eserleri
Somuncu Baba, zâhirî ve bâtınî ilimlerde derin bilgiye sahip olmasına rağmen, çok az eser bırakmıştır. Günümüze ulaşan bazı eserleri arasında Şerh-i Hadis-i Erba‘în, Zikir Risalesi ve Silâh’u-l Mürîdîn bulunmaktadır.
Türbe ve Külliye
Somuncu Baba'nın türbesinin kesin yeri tartışmalıdır. Büyük ihtimalle Aksaray'da olduğu düşünülmektedir, ancak Malatya Darende'de de olduğu iddia edilmiştir.
Kürşat Kızbaz'ın yönettiği "Somuncu Baba Aşkın Sırrı" adlı sinema filminde Somuncu Baba'yı Furkan Palalı canlandırmıştır. Film, Aksaray'da çekilmiştir.
Somuncu Baba hikayesi nedir?
Somuncu Baba, Anadolu'ya döndükten sonra Bursa'ya yerleşmiştir. Burada, bir çilehane (zuhd yeri) ve ekmek fırını kurmuş ve ekmekleri dağıtarak halk arasında "Somuncu Baba" ve "Ekmekçi Koca" olarak anılmaya başlamıştır. Ekmek dağıtırken "somunlar, müminler" şeklindeki nidasıyla halk arasında büyük bir sevgi kazanmıştır. Ekmek dağıtımı, onun halkla olan samimi ilişkisini ve manevi kişiliğini yansıtır.
Yıldırım Beyazıd’ın Niğbolu Zaferi sonrasında, Bursa Ulu Camii’ni yaptırarak "Allah'a şükür nişanesi" olarak kabul edilmiştir. Ulu Camii’nin açılışında hutbe okumuş ve hutbede Fatiha Suresi’ni yedi farklı şekilde yorumlamıştır. Bu etkileyici konuşma, hem padişahı hem de halkı derinden etkilemiştir. Hutbe sonrasında, şöhretten çekinen Somuncu Baba, talebeleriyle birlikte Bursa'dan ayrılarak Aksaray’a yerleşmiştir.