Meraklı gözler tarihin derinliklerine doğru yolculuk yapmak istiyor: Sovyetler Birliği'nin siyasi arenası ve başbakanlık makamının etkileyici geçmişi hakkında. "Sovyetler Birliği Başbakanları listesi?" sorusu, sadece bir bilgi parçası gibi görünüyor ama aslında büyük bir tarihi dokunun başlangıcı. Lenin'den sonraki dönemde yaşananlar, dünya tarihini şekillendiren olaylar arasında yer alıyor. Sovyetler Birliği başkanları listesi: SSCB başkanları kimlerdir? İktidarın kritik devirlerinde, Sovyetler Birliği'nin başındaki isimler kimlerdi? Hangi liderler, devrimlerin ve değişimin sancılarını taşıdı? Bu soruların cevapları, sadece bir listeyi aşan bir derinlik ve anlam taşıyor. Gel, geçmişin izinde bir yolculuğa çıkalım ve Sovyetler Birliği başbakanlarının heybetli portresini keşfedelim. İşte detaylar...
Sovyetler Birliği başkanları listesi
Sovyetler Birliği'nin (SSCB) devlet başkanı, hukuken en yüksek otorite konumundaydı, ancak 1938'den 1989'a kadar olan 69 yıllık tarihinde dört farklı unvanla anıldı. Bu süre zarfında, devlet başkanlığı genellikle sembolik bir rol oynadı ve gerçek güç, Yüksek Sovyet Meclisi Prezidyumu Başkanı tarafından hem devletin hem de meclisin başkanı olarak kullanıldı.
Yüksek Sovyet Prezidyumu'nda, bir başkan, birinci başkan yardımcısı, her SSCB için bir başkan yardımcısı olmak üzere on beş başkan yardımcısı, bir sekreter ve yirmi üye bulunmaktadır. Bu yapı, kolektif bir liderlik anlayışını yansıtırken, asıl yönetim yetkisi Parti Genel Sekreteri'nin elindeydi.
Anayasal olarak en üst pozisyonda olan devlet başkanı, fiilen ülkeyi yöneten Parti Genel Sekreteri'nin gölgesinde kalıyordu. Tek parti rejimi, Genel Sekreter'in istediği kişiyi makama getirmesine veya yakın çevresinden birini seçtirmesine olanak tanıyarak, gerçek karar alma yetkisini belirli bir siyasi figürün elinde topluyordu.
SSCB başkanları kimlerdir?
- Vladimir Lenin
- Aleksey Rıkov
- Josef Stalin
- Georgiy Malenkov
- Nikita Kruşçev
- Leonid Brejnev
- Yuriy Andropov
- Konstantin Çernenko
- Mihail Gorbaçov
- Gennadiy Yanayev
Devlet başkanları listesi
- Mihail Kalinin
- Nikolay Şvernik
- Kliment Voroşilov
- Leonid Brejnev
- Anastas Mikoyan
- Nikolay Podgorni
- Yuri Andropov
- Konstantin Çernenko
- Andrey Gromıko
- Mihail Gorbaçov
Devlet başkan yardımcıları listesi
- Vasili Kuznetsov
- Pyotr Demiçev
- Anatoli Lukyanov
- Gennadi Yanayev
Sovyetler Birliği'nde, hükümetin başkanı olan kişiye verilen resmi olmayan unvan olan "Sovyetler Birliği Başbakanı" makamı, tarihi boyunca bir dizi değişikliğe ve dönüşüme tanıklık etti.
Sovyetler Birliği'nin kuruluşundan sona erişine kadar toplam 12 kişi bu makama atandı. Ancak, bazıları görevdeyken öldü veya istifa etmek zorunda kaldı. Vladimir Lenin ve Josef Stalin gibi isimler görevde iken vefat etti. Aleksey Kosıgin, Nikolay Tihonov ve İvan Silayev gibi isimler ise istifa etti.
Lenin, Sovyetler Birliği Kuruluş Antlaşması'ndan sonra, yani 1922'de başbakanlık makamına geldi. Son başbakan olan İvan Silayev, 1991 yılında kısa bir süre görevde kaldı ve bu süre zarfında en kısa başbakanlık dönemini yaşadı.
Aleksey Kosigin ise 14 yıldan fazla bir süre boyunca başbakanlık görevini sürdürerek, bu görevde en uzun süre kalan ve hükümeti iki kez yöneten tek kişi oldu. Ancak, 1980 yılında emekli olduktan kısa bir süre sonra vefat etti.
Başbakanlık makamı, Sovyetler Birliği'nde zamanla farklı isimler ve yapılar altında varlık gösterdi. Halk Komiserleri Konseyi Başkanı olarak kurulan makam, zamanla Bakanlar Konseyi Başkanı ismini aldı. Bu değişiklikler, 1924 Anayasası ve sonrasındaki yasal düzenlemelerle gerçekleştirildi.
Nikita Kruşçev döneminde ise Komünist Partisi Merkez Komitesi'nin başbakanlık makamından ve SSCB Bakanlar Konseyi Başkanı görevlerinden alınarak, aynı kişinin hem parti başkanı hem de hükümet başkanı olmasının kabul edilemez olduğu belirtildi.
1977 Anayasası'na göre, Bakanlar Konseyi Başkanı SSCB hükümetinin başıydı. Ancak, Sovyetler Birliği'nin sonuna doğru, 1990'larda Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Devlet Başkanlığı makamının kurulmasıyla bu rolün önemi azaldı.
SSCB Bakanlar Konseyi Başkanı makamı, zamanla değişen siyasi ve kurumsal yapılarla birlikte evrim geçirdi. Valentin Pavlov'un Nikolay Rıjkov'un yerine geçmesiyle makam, SSCB Başbakanı ismini aldı. Ancak, 1991'deki Ağustos Darbesi sonrası kabine üyelerinin desteğini yitirmesiyle bu yapı da değişti ve Bakanlar Kabinesi, SSCB Ulusal Ekonomi Yönetim Komitesi ile değiştirildi. Bu değişimler, Sovyetler Birliği'nin siyasi ve ekonomik dönüşüm sürecindeki önemli kilometre taşları olarak kayda geçti.