Srebrenitsa, Bosna Savaşı sırasında 11 Temmuz 1995 tarihinde yaşanan acı bir olaydır. Avrupa'nın göbeğinde, Bosna Hersek'in bir İslam beldesi olan Srebrenitsa'da, Sırp Ordusu'nun komutanı Ratko Mladiç önderliğindeki birlikler, BM tarafından güvenli bölge ilan edilen alanda bulunan 8372 Bosnalı Müslüman erkeği katletmiştir. Bu olay, savaşın en karanlık ve en acımasız anlarından biri olarak tarihe geçmiştir.
Katliamın Perde Arkası ve Sorumluları
Ratko Mladiç komutasındaki Sırp Ordusu, Radovan Karadziç, Slobodan Miloseviç ve Sırbistan İçişleri Bakanlığı'na bağlı paramiliter gruplar, "Scorpions" (Akrepler) katliamın baş aktörleri olarak belirlenmiştir. BM ve Lahey'deki Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi, 2004 yılında Srebrenitsa'da yaşananları resmen "soykırım" olarak tanımlamak durumunda kalmıştır.
Mavi Kelebekler: Srebrenitsa Katliamının Simgesi
Srebrenitsa'da yaşanan katliamın ardından, bölgedeki toplu mezarları gizlemek için Sırp askerleri tarafından çeşitli yöntemler kullanılmıştır. Cesetlerin bulunmaması için metal parçaları mezarların içine bırakılmış ve mezarlar bitki örtüsüyle kapatılmaya çalışılmıştır. Ancak bu çabalar, Artemis adında bir çiçeğin ve onun besleyicisi olan mavi kelebeklerin bölgede hızla çoğalmasına neden olmuştur.
Mavi kelebekler, Artemis çiçeğinden beslenen ve bölgede bulunan toplu mezarların yerini gösteren bir belirteç haline gelmiştir. Yerel araştırmacılar ve Toplu Mezar Enstitüsü, mavi kelebeklerin hareketlerini takip ederek 300'den fazla toplu mezarı gün yüzüne çıkarmıştır. Bu kelebekler, insanlık dışı bir katliamın ardından doğanın nasıl bir tepki verdiğinin sembolü haline gelmiştir.
Uluslararası Adalet ve Sonuçlar
Lahey'deki Uluslararası Adalet Divanı, 2007 yılında Srebrenitsa'da yaşananların "soykırım" olduğuna hükmetmiştir. Sorumlular arasında Radovan Karaciç ve Ratko Mladiç gibi isimler ömür boyu hapis cezasına çarptırılmıştır. Hollanda Temyiz Mahkemesi ise, Bosnalı Müslümanların Sırp katillere teslim edilmesinde Hollanda'yı kısmen sorumlu bulmuş ve tazminat ödemesine karar vermiştir.
