Merak edilen sorular arasında yer alan "Uluğ Bey kimdir?" ve "Uluğ Bey neyi icat etmiştir?" sorularının cevapları, Türk bilim tarihinde önemli bir yere sahip olan bu ismin hayatında yatıyor.
Uluğ Bey Kimdir?
Uluğ Bey, Timur İmparatorluğu'nun dördüncü sultanı ve Türk matematikçi ile astronomi bilgini olarak tanınır. Doğum tarihi 22 Mart 1394'te Azerbaycan'ın Sultaniye kentinde gerçekleşti. Asıl adı Muhammed Taragay olan Uluğ Bey, Timur'un küçük oğlu Şahruh'un ve annesi Gevher Şâd'ın oğludur. Timur'un sevgisiyle "Uluğ Bey" unvanıyla anılmaya başlandı. Eğitim hayatı boyunca dinî ilimlerin yanı sıra mantık, matematik ve hey'et (astronomi) alanlarında da eğitim aldı.
1404 yılında Timur'un kızı Öge Begüm ile evlendi. Timur'un ölümünden sonra taht mücadeleleriyle karşılaşan Uluğ Bey, çeşitli savaşlar yaşadı ve bir süre Herat'a kaçmak zorunda kaldı. Ancak 1409 yılında Semerkant'ı kontrolü altına aldı ve Mâverâünnehir bölgesinde hüküm sürmeye başladı.
Uluğ Bey'in İcatları Nelerdir?
Uluğ Bey, önemli bilimsel katkılarda bulunmuş bir kişiliktir. Semerkant'ta bir medrese ve bir rasathane kurmuş, bu rasathane için yöredeki mühendis, alim ve ustaları çağırmıştır. Rasathane, gözlemler yapmak için donanımlı bir merkez olarak hizmet vermiştir. Uluğ Bey'in rasathanesinde yapılan gözlemler sonucunda ünlü "Zeyci" adlı eseri tamamlamıştır. Bu eser, astronomi bilimine önemli katkılarda bulunmuş ve birçok dile çevrilerek geniş kitlelere ulaşmıştır. Uluğ Bey, hükümdarlığı döneminde bilim ve eğitim alanında önemli çalışmalar yaptı. Semerkant'ta bir medrese ve rasathane yaptırdı. Rasathane için bölgedeki tüm uzmanları çağırarak önemli bir gözlem merkezi oluşturdu. Bu rasathane, gökbilim alanında önemli çalışmaların yapıldığı bir merkez haline geldi.
Uluğ Bey'in Kökeni ve Hayatı Nasıldı?
Uluğ Bey, Timur İmparatorluğu'nun önemli bir ailesinden gelir. Babası Şahruh'un döneminde eğitim gördü ve önemli bir askeri ve entelektüel eğitim aldı. Timur'un ölümünden sonra yaşanan taht kavgalarında aktif rol aldı ve çeşitli savaşlara katıldı. Ancak daha sonra bilime ve yönetim işlerine yönelerek Semerkant'ta önemli bilimsel ve kültürel faaliyetlerde bulundu. 1447 yılında babası Şahruh'un ölümüyle taht mücadelesine katılan Uluğ Bey, Herat'ı kontrol altına alarak Timur İmparatorluğu'nun başına geçti. Ancak oğlu Abdüllatif ile yaşadığı taht kavgası sonucunda 1449 yılında öldürüldü.