“Şiir Hayatın Neresinde?” başlığıyla gerçekleşen söyleşide, Behramoğlu hem şiir dünyasına dair görüşlerini paylaştı hem de yeni kitabının müjdesini verdi. Yazar, Rus edebiyatı tarihi üzerine yazdığı eserin, Türkçe dilinde bir Türk yazar tarafından bu alanda kaleme alınan ilk eser olacağını belirtti. Peki, Usta yazar Ataol Behramoğlu kimdir, nereli, kaç yaşında? İşte detaylar...
Ataol Behramoğlu kimdir?
Türk edebiyatının önde gelen isimlerinden Ataol Behramoğlu, 13 Nisan 1942’de Çatalca, İstanbul’da dünyaya geldi. Ailesi Azerbaycan kökenli olan Behramoğlu’nun soyadı, ilk başlarda "Gürus" olarak biliniyordu, ancak sonradan "Behramoğlu" olarak değiştirildi. Babası Haydar Behramoğlu yüksek ziraat mühendisi, annesi İsmet Hanım’dır. Ataol Behramoğlu, gazeteci ve şair Nihat Behram, diş hekimi Yusuf Turan Behramoğlu ve avukat Namık Kemal Behramoğlu’nun ağabeyi olarak tanınıyor.
Eğitim Hayatı ve İlk Şiirleri
Ataol Behramoğlu, çocukluk yıllarını Kars ve Çankırı'da geçirdi. İlkokul eğitiminin ilk üç yılını Kars’ta tamamladıktan sonra ailesinin taşınmasıyla Çankırı’ya yerleşti. Ortaokul ve lise eğitimini burada tamamladı. İlk şiirlerini lise yıllarında "Ataol Gürus" takma adıyla Çankırı’da yerel gazetelerde yayınlamaya başladı. 1960 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde Rus Dili ve Edebiyatı bölümüne girdi ve 1966 yılında mezun oldu.
Edebi Yükselişi ve İlk Kitapları
Behramoğlu, üniversite yıllarında Türkiye İşçi Partisi'ne üye olarak siyasi hareketlerde yer aldı. Edebiyat dünyasında adını duyurmaya başlayan Behramoğlu’nun ilk şiir kitabı Bir Ermeni General 1965 yılında yayımlandı. Bu dönemde yazdığı şiirler, toplumcu ve gerçekçi bir edebiyat anlayışını benimsediğinin göstergesi oldu. 1965-1971 yılları arasında, dönemin önemli edebiyat dergilerinde yer alan şiirleriyle dikkat çekti ve toplumcu şiirin önde gelen isimlerinden biri haline geldi. 1970 yılında yayımlanan Bir Gün Mutlaka kitabı, 1960'lı yılların toplumcu şiir anlayışının manifestosu olarak kabul edilir.
Yurt Dışı Yılları ve Siyasi Mücadelesi
1970 yılında siyasi nedenlerle Türkiye'den ayrılmak zorunda kalan Behramoğlu, 1972’ye kadar Londra ve Paris'te yaşadı. Bu dönemde ünlü şairler Louis Aragon ve Pablo Neruda ile tanışma fırsatı buldu. Fransa'da tiyatro çalışmalarına katıldı ve Barış Derneği’nin kuruluşunda yer aldı. 1972’de Moskova’ya giderek, Sovyet Yazarlar Birliği’nin davetlisi olarak Moskova Devlet Üniversitesi'nde Rus Edebiyatı üzerine çalışmalarda bulundu. Bu dönemde Rus edebiyatı üzerine önemli çeviriler yaptı.
Türkiye’ye Dönüş ve Edebi Etkisi
1974 yılında Türkiye'ye dönen Behramoğlu, İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları'nda dramaturg olarak çalışmaya başladı ve kardeşi Nihat Behram ile birlikte çıkardığı Militan dergisi ile edebiyat dünyasında ses getirdi. 1980'li yılların başında siyasi baskılar nedeniyle tiyatrodan ayrılmak zorunda kalan Behramoğlu, 12 Eylül 1980 darbesinden sonra göz hapsine alındı ve bazı eserleri toplatıldı. Ancak bu dönemde de edebi üretimine devam etti ve toplumcu şiir anlayışını sürdürdü.
Yurt Dışında Geçen Sürgün Yılları
1982’de Barış Derneği’ndeki faaliyetleri nedeniyle tutuklanan Behramoğlu, on ay cezaevinde kaldıktan sonra sekiz yıl hapse mahkum edildi. 1984’te gizlice yurt dışına çıkarak Fransa’ya yerleşti. Paris'te Sorbonne Üniversitesi'nde Rus edebiyatı üzerine lisans üstü çalışmalar yaptı. Bu dönemde Fransızca bir edebiyat dergisi olan Anka'yı kurdu ve yönetti. 1989 yılında davalarının beraatle sonuçlanmasının ardından Türkiye’ye döndü.
Akademik Kariyer ve Edebi Eserleri
Behramoğlu, 1992 yılında İstanbul Üniversitesi’nde Rus Dili ve Edebiyatı bölümünde öğretim üyesi olarak akademik kariyerine başladı. 2003 yılında doçent, 2009’da ise Beykent Üniversitesi’nde profesör oldu. Edebiyat ve şiir üzerine birçok önemli eser kaleme aldı, çeviriler yaptı. Şiirlerinde, toplumun sorunlarına değinen, gerçekçi ve eleştirel bir yaklaşımı benimsedi. Ayrıca, Nâzım Hikmet, Puşkin gibi önemli edebiyat figürlerinin eserlerini Türkçeye kazandırarak çeviri alanında da büyük bir katkı sağladı.
Ödüller ve Son Yılları
Ataol Behramoğlu, şiir ve edebiyat alanındaki çalışmaları nedeniyle birçok ödüle layık görüldü. 2002 yılında Türkiye P.E.N. Yazarlar Derneği'nin "Dünya Şiir Günü Büyük Ödülü"nü kazandı. 2008 yılında ise Rusya Federasyonu tarafından "Puşkin Nişanı" ile onurlandırıldı. Aynı yıl, Amerika Birleşik Devletleri’nde şiirlerinden oluşan geniş bir seçki yayımlandı.
Ataol Behramoğlu, bugün de edebiyat dünyasında etkin bir isim olarak tanınmakta ve İstanbul Aydın Üniversitesi'nde öğretim üyeliği yapmaya devam etmektedir. Edebiyat dünyasında geçirdiği 50. sanat yılı, 2015 yılında İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenen etkinliklerle kutlanmıştır. Beşiktaş Belediyesi, 2016 yılında Şairler Sofası’na Behramoğlu’nun bir heykelini dikerek usta yazara olan saygısını ifade etmiştir.
