Vergi kültürünün oluşmamış olması ve vergi oranlarının nispeten yüksek olması bazı mükellefleri farklı yollara sevk ettiği bildiğimiz bir gerçek.
Kayıt dışı ekonominin yüksek seviyede seyretmesi neticesinde Orta Vadeli Program da (OVP) ana gündem maddelerinden biri haline geldi.
Yazımızın başlığından hareketle son yıllarda sıklıkla büyük ölçekli işletmelerde görülen bir vakadan bahsedeceğim. İthalat ile ihracat arasındaki makasın son yıllarda ithalat lehine artması da aslında bu hikayenin bir parçası gibi.
Firmaların ithal temel girdilerini doğrudan ilgili ülkeden yapmak yerine yurtdışında bir aracı firma kurmaları ve ithalatı bu firma aracılığıyla yapması suretiyle başlıyor süreç.
Örneğin; Türkiye’deki (A) firması, Rusya’daki (B) firmasından kömür ithal ediyor. Ancak (B) firması İsviçre’deki (C) firmasına fatura kesiyor ve ödemesini oradan alıyor. (C) firması da ilişkili olduğu Türkiye’deki (A) firmasına fatura kesiyor ve ödemesini Türkiye’den alıyor. Ancak mal doğrudan Rusya’dan Türkiye’ye geliyor. (C) firması Türkiye’ye fatura keserken fiyatları şişiriyor ve vergi kaçakçılığı da başlıyor.
Bu suretle (A) firmasının maliyetleri şişiriliyor ve karı azaltarak daha az kurumlar vergisi ödüyor. Ayrıca yurtdışına emsalinden fazla ödeme yaparak aslında karını yurtdışına aktarıyor ve herhangi bir kar dağıtım stopajı ödemiyor. Fiyatların şişkin olması nedeniyle ithalde KDV tahsilatı gözümüze hoş görünebilir, ancak aynı tutar indirim konusu yapıldığı için toplamda Hazine’ye katkı sunacak bir durum söz konusu değil.
Bu işlemin adı transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı. Kurumlar Vergisi Kanunu (13) numaralı maddede yasal dayanağı bulunmakta olup, tespiti durumunda gerekli vergisel müeyyideler uygulanıyor, ancak tespiti ne derece mümkün!
Büyük sınai müesseselerde bile bu durumlar mevcut ve ciddi anlamda vergisel kaçakçılık söz konusu. Halka açık şirketlerde SPK Kanunu çerçevesinde ayrıca suç sayılan bir eylem.
OVP ile birlikte kayıt dışı ekonomiyi yeniden ele aldığımız bu süreçte ithalat işlemlerinin detayına inip mazisi dahilinde detaylı incelemelerde bulunmakta fayda var.