Avrupa Birliği (AB), bugünden itibaren dünya genelinde ilk defa yürürlüğe giren "Yapay Zeka Yasası" ile yapay zeka teknolojilerine yönelik kapsamlı bir düzenlemeye gidiyor. 25 Mayıs'ta kabul edilen ve 12 Temmuz'da AB'nin Resmi Gazetesi'nde yayımlanan yasa, yapay zeka sistemlerinin kullanımına yönelik sıkı kurallar getirmeyi amaçlıyor. Yasanın temel amacı, yapay zeka teknolojilerinin insan hakları ve güvenliğine zarar vermemesini sağlamak ve bu alandaki riskleri yönetmek.
Risk Temelli Düzenlemeler
Yapay Zeka Yasası, yapay zeka sistemlerini topluma verdiği zarar seviyesine göre gruplandırıyor ve bu sistemler için farklı düzenlemeler getiriyor. Yasaya göre, yapay zeka uygulamaları dört ana risk grubuna ayrılıyor:
-
Yüksek Riskli Sistemler: Ulaşım, sınav puanlaması, cerrahi işlemler, istihdam, banka kredileri, vize başvuruları gibi alanlarda kullanılan yapay zeka sistemleri bu gruba giriyor. Bu sistemler, insan hayatını ciddi şekilde etkileyebilecek ve sağlığı tehdit edebilecek özelliklere sahip olduğundan, katı düzenlemelere tabidir.
-
Az Riskli Sistemler: Yapay zeka destekli video oyunları veya spam filtreleri gibi uygulamalar, daha düşük risk grubuna giriyor. Bu sistemler, daha az düzenlemeye tabi tutuluyor.
-
Kabul Edilemez Riskler: Yasa, yüz görüntülerinin internetten veya kapalı kamera sistemlerinden alınmasını, iş yerinde ve eğitim kurumlarında duygu tanımayı, sosyal puanlamayı, ve hassas verilerin biyometrik sınıflamasını yasaklıyor. Ayrıca, insan davranışını manipüle eden veya insanların zafiyetlerinden yararlanan yapay zeka sistemleri de bu kategoriye giriyor ve tamamen yasaklanıyor.
-
Genel Amaçlı Yapay Zeka: Video, metin, görüntü oluşturma ve bilgisayar kodu yazma gibi çeşitli görevleri yerine getiren büyük sistemler için özel kurallar getiriliyor. Bu sistemlerin şeffaflık kriterlerine uyması gerekiyor.
Ceza ve Uygulama Süreci
Yapay Zeka Yasası'nın ihlali durumunda, şirketleri büyük para cezaları bekliyor. Yasaklı teknolojilerin kullanılması halinde, şirketlere 35 milyon avroya kadar veya küresel cirosunun yüzde 7'sine kadar ceza kesilebilecek. Diğer ihlaller için ise ceza miktarı 15 milyon avroya kadar veya cironun yüzde 3'ü kadar olabiliyor.
Yasanın uygulanabilirliği ise aşamalı olarak gerçekleşecek. Bugün yürürlüğe giren yasa, yasakları 6 ay içinde uygulanabilir hale getirecek. Genel amaçlı yapay zeka modelleri için yönetim kuralları ve yükümlülükler ise 12 ay sonra geçerli olacak. Yasa, tüm boyutlarıyla 2 yıl sonra tam anlamıyla uygulanabilir olacak.
Bu kapsamlı düzenleme, AB üyesi ülkelerde yapay zeka teknolojilerinin daha güvenli ve insan haklarına uygun bir şekilde kullanılmasını hedefliyor. Yasa, yapay zeka uygulamalarının toplum üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirmeyi ve teknolojinin faydalarını güvenli bir şekilde sunmayı amaçlıyor.