Türkiye'nin askeri yapısındaki en kritik organlardan biri olan Yüksek Askeri Şura'nın işleyişi, sadece askeri değil, ulusal güvenlik açısından da büyük önem taşıyor. Ancak, bu şuraya kimlerin katılabileceği, hangi yetkilerin kullanıldığı ve şuranın kararlarının ne şekilde alındığı konusunda kamuoyunda pek çok belirsizlik var. Yüksek Askeri Şura nedir, kimler katılabilir? İşte detaylar...
Yüksek Askeri Şura nedir?
Yüksek Askerî Şûra (YAŞ), Türkiye'nin başkentinde yalnızca barış zamanında faaliyet gösteren bir kurul olarak tasarlanmıştır. Şûra, Cumhurbaşkanı yardımcısının başkanlığında, Adalet, İçişleri, Dışişleri, Hazine ve Maliye, Millî Eğitim, Millî Savunma bakanları, Genelkurmay Başkanı ve Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlarından oluşur. Gündemin içeriğine bağlı olarak, gerekli bakan ve yetkililer toplantılara çağrılabilir ve görüşleri alınabilir.
YAŞ, yılda en az bir kez toplanır ve Cumhurbaşkanı, gerektiğinde şûrayı toplayarak başkanlık eder. Şûranın gündemi Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir ve Cumhurbaşkanlığı Yardımcısı ile Genelkurmay Başkanının önerileri doğrultusunda düzenlenir. Şûranın temel gündem maddeleri, Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarının terfi, görev süresi uzatımı veya emekliliği gibi konuları içerir.
Yüksek Askerî Şûra'nın sekretarya hizmetleri Millî Savunma Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğü tarafından yürütülür ve şu anki sekreter Bilal Durdalı'dır.
Yüksek Askerî Şûra, 1920'li yıllardan itibaren çeşitli değişikliklere uğramıştır. 2016'dan önce, Başbakan'ın başkanlığında, Genelkurmay Başkanı, Millî Savunma Bakanı ve Kuvvet Komutanlarının katılımıyla, Genelkurmay karargâhındaki Çakmak Salonu'nda üç gün süren toplantılar yapılırdı. 15 Temmuz Darbe Girişimi'nden sonra, şûranın yapısı köklü bir şekilde değişti; toplantılar Başbakan'ın konutu olan Çankaya Köşkü'nde yapılmaya başlandı ve tek günlük toplantılar haline geldi. 2018'de Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemiyle birlikte, Cumhurbaşkanı Yardımcısının başkanlığında yeni bir yapı oluşturuldu.
Yüksek Askeri Şura kimler katılabilir?
Yüksek Askerî Şûra'ya şu kişiler katılabilir:
- Cumhurbaşkanı Yardımcısı (Başkanlık eder)
- Adalet Bakanı
- İçişleri Bakanı
- Dışişleri Bakanı
- Hazine ve Maliye Bakanı
- Millî Eğitim Bakanı
- Millî Savunma Bakanı
- Genelkurmay Başkanı
- Kara Kuvvetleri Komutanı
- Deniz Kuvvetleri Komutanı
- Hava Kuvvetleri Komutanı
Görevler
Yüksek Askerî Şûra'nın görevleri, genelkurmay başkanlığınca hazırlanan askeri stratejik ana fikrin belirlenmesi, Silahlı Kuvvetlerin program ve hedefleriyle ilgili konularda görüş bildirilmesi ve mevzuat taslaklarının incelenmesi gibi konuları içerir.
Şûra toplantıları gizli olarak yapılır ve alınan kararlar açıklanamaz. Toplantılara katılmayan üyeler, yazılı görüş bildirebilirler. Kararlar, toplantıya katılan üyelerin salt çoğunluğuyla alınır ve eşitlik durumunda başkanın oyları geçerli olur. Şûra kararları, Cumhurbaşkanının onayı ile kesinleşir.
Yüksek Askerî Şûra'nın terfi işlemleri ve kadrosuzluk nedeniyle emekliliğe ayırma hariç, diğer ilişik kesme kararlarına karşı yargı yolu açıktır. 2014 itibarıyla, disiplin suçu işleyen personel hakkında işlemler, Millî Savunma Bakanlığı ve kuvvet komutanlıklarında oluşturulan disiplin kurulları tarafından yürütülmektedir.
