Yılbaşı yaklaşırken pazar tezgâhlarındaki fiyat artışları vatandaşların cebini yakmaya başladı. Sebze ve meyve fiyatlarındaki yükseliş, Ocak 2024’teki fiyatlarla karşılaştırıldığında dikkat çekici boyutlara ulaştı. Ucuza ürün almak ümidiyle pazara giden vatandaşlar, "Geçen sene pahalı dediğimiz fiyatları mumla arıyoruz. Soframızdan birçok sebzeyi çıkarmak zorunda kaldık" diyerek yaşanan artışlara tepki gösterirken, pazar esnafı ise maliyet artışlarının fiyatları arttırdığını dile getiriyor. Mazot, enerji ve gübre gibi girdi maliyetlerindeki artışın pazardaki ürün fiyatlarını doğrudan etkilediği belirten pazarcılar, özellikle yılbaşı öncesi henüz az olan kışlık ürünlerde fiyatın yüksek olmasının normal karşılanması gerektiğini vurguladı.
‘Verim düştü’
Fiyatlardaki artışlar karşısında çaresiz kalan vatandaşlar, kış sebzelerinin çoğalmasıyla önümüzdeki aylarda fiyatların düşmesini beklerken, uzmanlar tarım politikalarında yapılacak köklü değişikliklerin şart olduğunu belirtiyor. Ekonomi uzmanları ise enflasyon baskısı devam ettiği sürece fiyatlardaki oynaklığın sürmesini muhtemel görünüyor. Girdi maliyetlerinin pazarcıların da belini büktüğünü ve pazarcıların da satışlarının düştüğünü belirten İzmir Pazarcılar Odası Başkanı Hamdin Erişen, özellikle mevsimsel yağmurların geç yağdığını vurgulayarak, ürünlerde verimin azaldığını kaydetti.
‘Yemek lüks oldu’
Ürünlerin fiyatının halden pazara gelene kadar artığını belirten Erişen, “Bu kış zor geçecek. Ürünler halden pazara gelen kadar 10 TL’den 70 TL’ye çıkıyor. Yılsonu geldi, yeni yılla birlikte birçok kaleme yine yüksek zamlar gelecek. Zaten mazot ve benzin pazarcının belini büküyor, yer kiraları ona keza. Ürünlerin hale gelmesi, halden yeniden pazara gelmesiyle artan fiyatları vatandaşın da karşılayacak gücü yok. Pazarcı da ne yapsın? Onlar da ailesini geçindirme derdinde. Yani aslında alan da satan da mağdur. Bu yıl kış da geç geldi. Fiyatların daha da zamlanması beklenen kaçınılmaz son. Artık sofraya yemek koymak bile lüks oldu” dedi.
1 haftalık malzeme 1200 TL
Dört kişilik bir ailenin temel ihtiyaçlarını karşılamak için yaptığı bir haftalık pazar alışverişi cep yakıyor. Buna göre bir ailenin içerisinde domates, patates, soğan, salatalık, brokoli, karnabahar, biber, pırasa, fasulye, ıspanak, havuç, yeşillik, muz, elma mandalina gibi meyve, sebzelerin ve makarna, pirinç, bulgur gibi temel gıdaların bulunduğu haftalık bir alışverişin toplam maliyeti 1200 TL’yi buluyor. Yılbaşı öncesinde artan fiyatlar karşısında çaresiz kalan tüketiciler, “Eskiden 1 aylık ihtiyacımız için 1000 TL yeterken şimdi 1 haftalığa bile bu para yetmez oldu. Bir haftayı 1000 TL ila zor çıkarıyoruz” diyerek fiyat artışlarının durdurulması talebinde bulundular.
10 ayda 2 kattan fazla artış
2024 yılının Ocak ayında kilosu 40 TL olan domates yıl sonunda 90 TL’ye, kilosu 20-25 TL arasında fiyatı olan patates ve soğan 50 TL’ye satılmaya başlandı. Yılbaşında kilosu 35 TL olan salatalık da 90 TL’ye ulaşarak sofralara lüks bir sebze olarak girmeye başladı. 50-60 TL olan brokoli ve karnabaharın kilosu ise neredeyse 100 TL’ye ulaştı. Yaz başında kilosu 60-70 TL’ye satılan taze fasulye gibi yaz aylarının gözde sebzesi de 100 TL’den alıcı buluyor. Pazarın en pahalı meyvelerinden olan muz da yine kilosu 100 TL’den alıcı bulurken, pırasa ve biberlerde ise fiyatlar 70-90 TL arasında değişiyor. Yeşilliklerin demetinde ise yıl başında 10-15 TL olan fiyat aralığı 35-40 TL’ye çıkmış durumda.