Çanakkale'nin Ayvacık ilçesine bağlı Gülpınar köyündeki Apollon Smintheus Tapınağı'nda gerçekleştirilen 2023 yılı kazı çalışmaları, tapınağın kuzeybatısındaki nekropoliste (mezarlıkta) Roma İmparatorluğu dönemine ait 2 bin yıllık bir anıt mezarın keşfiyle sonuçlandı. Bu mezar odasında bulunan tekne içinde, bütünlüğü bozulmuş ve karışmış haldeki iskeletler incelendiğinde çocuk ve yetişkin ondan fazla bireyin bu mezar için kullanıldığı anlaşıldı. Araştırmacılar, mezarın yapısıyla Smintheion'daki Roma İmparatorluk dönemine ait anıt mezarlar hakkında önemli bilgiler elde ettiklerini belirtti. Mezarın zengin biri ya da zengin birileri tarafından inşa edilmiş olabileceği düşünülüyor.
Apollon Smintheus Tapınağı'nda 1980 yılında başlayan kazı ve restorasyon çalışmaları, bu yıl Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Arkeoloji Bölümü'nden Doç. Dr. Davut Kaplan başkanlığında, farklı disiplinlerden uzman ve öğrencilerden oluşan yaklaşık 20 kişilik bir ekip tarafından gerçekleştirildi. Bu kazı çalışmaları Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türk Tarih Kurumu ve İçdaş A.Ş. tarafından desteklendi. 15 Haziran'da başlayan kazılar, bu yılın 1 Ekim tarihinde tamamlandı. Bu yılki çalışmalar, Apollon Smintheus Tapınağı'nın kuzeybatısındaki mezarlık bölgesinde yoğunlaştı ve burada iki mezarın yanı sıra bazı yapıların temel kalıntıları bulundu.
Roma İmparatorluğu dönemine ait 2 bin yıllık bir anıt mezar, tapınağın kuzeybatısında bulunan nekropoliste ortaya çıkarıldı. Mezar odasında bulunan tekne içindeki iskeletler incelendiğinde, bütünlüğü bozulmuş ve karışmış bir halde çocuk ve yetişkin ondan fazla bireye ait olduğu belirlendi. Araştırmacılar, bu mezarın varlığıyla Smintheion'da Roma İmparatorluk dönemine ait anıt mezarların mevcudiyetini anladıklarını ifade etti. Ayrıca, yapılan değerlendirmeler, bu mezarın zengin bir kişi ya da kişiler tarafından yaptırılmış olabileceği yönünde bir ipucu veriyor.
Kazıları yöneten ekip üyesi Dr. Öğretim Üyesi Hüseyin Yaman, nekropoliste yürütülen çalışmaların, bu bölgede yaşamış toplulukların ölü gömme ritüelleri hakkında önemli bilgiler sağlamayı amaçladığını belirtti. Aynı zamanda, kutsal alanın yayılımını ve sınırlarını belirlemeye katkı sağlamayı hedeflediklerini ifade etti. Yaman, üç ayrı noktada gerçekleştirilen kazılarda iki mezarın yanı sıra bazı yapıların temel izlerine rastlandığını paylaştı. Anıt mezara ait olduğu düşünülen tek oda kalıntısının, M.S. 1. yüzyıla, yani yaklaşık 2000 yıl öncesine dayandığını söyledi. Mezar odasında bulunan iskeletler üzerinde yapılan ilk incelemeler, çocuk ve yetişkin ondan fazla bireyin bu mezar için kullanıldığını gösterdi, ancak detaylı analizlerin daha fazla veri sunacağını belirtti. Araştırmacılar, bu mezarın varlığıyla Smintheion'da Roma İmparatorluk dönemine ait anıt mezarların varlığını anladıklarını ve zengin biri veya birileri tarafından yapılmış olabileceği görüşünü paylaşıyor.
Hüseyin Yaman, bu yılki çalışmaların, 1990'ların başındaki kazılardan sonra nekropoliste yeni bulguların ortaya çıkmasını sağladığını vurguladı. Mezarlarla birlikte, Geç Roma dönemine ait bazı duvarlar ve taş döşeli bir avlu veya çıkmaz sokağın bir kısmı ve yuvarlak planlı küçük bir havuz benzeri yapı keşfedildi. Yaman, bu yuvarlak planlı yapının, kireç kaplı zeminiyle bir atölye veya işliğin bir parçası olabileceğini belirtti. Üç farklı noktada gerçekleştirilen kazı çalışmalarının yanı sıra jeofizik çalışmaların yapıldığını ve ilk sonuçların farklı yapıların varlığını gösterdiğini söyledi. Yaman, gelecek yıllarda bu alandaki araştırmaların devam edeceğini belirtirken, mevcut ve potansiyel diğer yapıların ortaya çıkmasıyla birlikte gömü gelenekleri, mezar tipleri, kutsal alanın sınırları ve mimari değişimler hakkında daha kapsamlı bilgiler elde edilebileceğini dile getirdi.
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi'nden Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi ve Kazı Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Oğuz Koçyiğit, kazı çalışmalarının 15 Haziran'da başladığını ve 1 Ekim tarihine kadar devam ettiğini belirtti. Koçyiğit, özellikle nekropol alana odaklandıklarını ve kazı evinde ofis ve laboratuvar çalışmalarını sürdürdüklerini ifade etti. Aynı zamanda, haritalama ve belgeleme çalışmalarına da ağırlık verdiklerini vurguladı. Son birkaç yıldır kazı alanında yoğun bir belgeleme çalışması yürüttüklerini ve yapıların planlarını çıkartarak kent planlamasına aktarmaya çalıştıklarını dile getirdi. Haritalamanın, mevcut yapıları detaylı bir şekilde belgeleyerek kazı alanının yapılarını kapsamlı bir şekilde görselleştirmeye yaradığını da ekledi.
