Sağlık sektörünün özelleşmesi ve döviz kurunun artmasıyla aşı ve ilaca erişim çok zorlaştı. Ülkede zaman zaman yaşanan aşı sorunları devam ediyor. Son zamanlarda hepatit A, hepatit B ve tetanoz aşılarını bulmak sorun haline gelmiş durumda. Özellikle tetanoz ve beşli karma aşılarının tedarikinde büyük sıkıntılar olduğunu dile getiren sektör temsilcileri, süreç bu şekilde ilerlerse ve Bakanlık bir çözüm sunmazsa aşılara erişimin gittikçe zorlaşacağını vurguladı.
‘Çözüm bulunmalı’
Aile sağlığı merkezlerinden duyduklarına göre, özellikle tetanoz ve beşli karma, kızamık-kızamıkçık-kabakulak, hepatit A, hepatit B, suçiçeği aşılarının tedarikinde bir yavaşlama olduğunu dile getiren İzmir Tabip Odası Yönetim Kurulu Üyesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Yüce Ayhan, “Şu anda öncelikli olanlar aşılanıyor. Bir süre sıkıntı yaşanılabilir. Tetanoz aşısında bir süredir devam eden bir sıkıntı var. Hepatit B’de bir sıkıntı başladı ve her yerde bulunmuyor. Hepatit A’da bu şekilde devam eden sürecin sonunda erişim sıkıntısı olabilir. Normal sistemde Sağlık Bakanlığı'nın merkezi olarak aşıyı gelip il sağlık müdürlüklerine dağıtması ve il sağlık müdürlüklerinden de kurumlara, aşının uygulanacağı merkezlere dağıtılması gerekiyor. Dolayısıyla Sağlık Bakanlığı'ndan il sağlık müdürlüklerine olan sevkiyatta bir sıkıntı olduğu anlaşılıyor. Kamu sağlık hizmetlerinin bir sıkışması olarak da değerlendirebiliriz. Sonuçta iller düzeyinde merkezden gelmeyen aşıyı yoktan var edemeyecekler. Bu anlamda Bakanlığın bir çözüm sunması gerekiyor” diye konuştu.
‘Aşı üretmeliyiz’
Genel perspektiften bakıldığında Türkiye'nin aşı stratejisiyle ilgili bir sıkıntı olduğunu pandemi dönemin itibaren bildiklerini vurgulayan Dr. Ayhan, “Bunu da hekim örgütleri olarak eleştiriyoruz. Türkiye'nin Cumhuriyet’in ilk yıllarından beri bir ulusal sağlık aşı stratejisi vardı. Bünyesinde aşı üretimi vardı. Sadece insani aşı değil, veterinerlik aşıları da Türkiye'de üretilebiliyordu. Bunların yavaş yavaş kapatılmasıyla bu altyapı ortadan kaldırıldı. Kapatılması yerine teknolojisi geliştirilebilip ilerletilebilirdi. Bunun yerine yurt dışından tedarik edilmesine yönelik bir tercihte bulunuldu. Dolayısıyla şu anda bunun sonucunu çekiyoruz” dedi.
‘Stratejik plan yapılmalı’
Aşının bir meta olmadığını aktaran Dr. Ayhan, “Aşı parayla alınıp satılması mümkün olan bir ürün olmamalı. Çünkü aşı stok bir ürün. Bunu pandemide gördük. Aşı öncesi ölümleri ve sonrasındaki ölümlerde azalmayı biliyoruz. Dolayısıyla ya bu tür bir stratejik ürün için devlet olarak bir stratejik planın olması gerekir. Bu aşıyı kendi imkanlarınızla üretebiliyor olmanız gerekir. Bu üretimde sadece hani küçük laboratuvarlarda deneysel üretimler şeklinde değil. Endüstrinin bunu üretebiliyor olması lazım. Mesela Mpox aşısını altyapısı, teknolojisi ve endüstrisi varsa bir ay içinde üretimi yapılabilir. Ama sıfırdan başlanırsa üretimini yapmak yıllar alır. Böyle bir kaybımız var” dedi.
‘Hepatit B’de sıkıntı büyük’
Şu anda hepatit B, hepatit A ve tetanoz aşısında büyük bir sıkıntı yaşandığını belirten Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Mustafa Torun, “Hastalarımızı aşılaması için aile hekimlerine gönderiyoruz. Bir aile hekimlerinin elinde erişkin olarak çocuklarda da çok az olmak üzere hepatit B’de büyük bir sıkıntı var. Yanında hepatit A aşısında büyük sıkıntı var. Beşli karma aşılarda da şu anda bazı aile hekimliklerinde sıkıntı olduğunu duyduk. Yine kızamık aşısında da bazı aile hekimliklerinde kızamık aşılarında bir sorun olduğu duyumlarını aldık. Bazı illerde kızamıkta da sıkıntılar giderek artıyor. Şu anda karma aşılarda genel bir sıkıntı yok ama ileride bunlarda da sıkıntı bekleniyor. Son zamanlarda ekonomik nedenlerden dolayı sağlıktaki açmaza bağlı olan sağlığın da özelleştirilmesine paralel olarak koruyucu hekimliğin en önemli öğesi olan aşıya erişim zorlaşıyor. Bu zorlaşmanın en önemli nedenlerinden birisi aşıların çoğu ithal olduğu için” ifadelerini kullandı.
