Anayasa Mahkemesi, Türkiye'nin en üst düzey yargı organıdır. Anayasa'nın şekil ve esas bakımından uygunluğunu denetleme, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasa'ya aykırı olup olmadığını karara bağlama, bireysel başvuruları karara bağlama ve siyasi partilerin kapatılmasına karar verme gibi önemli görevleri bulunmaktadır.
Anayasa Mahkemesi, 1961 Anayasası ile kurulmuştur. 1982 Anayasası ile görev ve yetkileri genişletilmiştir. Anayasa Mahkemesi, 15 üyeden oluşur ve üyeler Cumhurbaşkanı tarafından seçilir. Üyeler, en az 40 yaşını doldurmuş, yükseköğrenim görmüş ve kamu hizmetinde en az 15 yıl çalışmış kişilerden seçilir.
Anayasa Mahkemesi, Türkiye'nin hukuki temelini oluşturan en önemli kurumlardan biridir. Anayasa'nın korunmasını ve uygulanmasının güvence altına alınmasını sağlamaktadır. Anayasa Mahkemesi'nin kararları, bağlayıcı niteliktedir ve tüm kamu kurum ve kuruluşlarınca uygulanmak zorundadır.
Anayasa Mahkemesi'nin görevleri
- Anayasa'nın şekil ve esas bakımından uygunluğunu denetleme: Anayasa Mahkemesi, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasa'ya şekil ve esas bakımından uygun olup olmadığını karara bağlar.
- Kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasa'ya aykırı olup olmadığını karara bağlama: Anayasa Mahkemesi, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasa'ya aykırı olup olmadığını karara bağlar. Bu kararlar, kanun hükmündedir ve tüm kamu kurum ve kuruluşlarınca uygulanmak zorundadır.
- Bireysel başvuruları karara bağlama: Anayasa Mahkemesi, temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiği iddiasıyla yapılan bireysel başvuruları karara bağlar. Bu kararlar, bağlayıcı niteliktedir ve ilgili makamlar tarafından yerine getirilmek zorundadır.
- Siyasi partilerin kapatılmasına karar verme: Anayasa Mahkemesi, siyasi partilerin kapatılmasına karar verebilir. Bu kararlar, kesindir ve Yargıtay tarafından temyiz edilemez.
Anayasa Mahkemesi, Türkiye'nin hukuki temelini oluşturan en önemli kurumlardan biridir. Anayasa'nın korunmasını ve uygulanmasının güvence altına alınmasını sağlamaktadır. Anayasa Mahkemesi'nin kararları, bağlayıcı niteliktedir ve tüm kamu kurum ve kuruluşlarınca uygulanmak zorundadır.
Anayasa Mahkemesi, temel hak ve özgürlüklerin korunmasında da önemli bir rol oynamaktadır. Bireysel başvuruları karara bağlama görevi ile Anayasa Mahkemesi, vatandaşların temel hak ve özgürlüklerinin ihlal edilmesini önlemektedir.
AYM Başkanı kim?
Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi Başkanı, 10 Şubat 2015 tarihinden bu yana Prof. Dr. Zühtü Arslan'dır. Arslan, 25 Ocak 2019 ve 2 Şubat 2023 tarihlerinde Anayasa Mahkemesi Başkanı olarak yeniden seçilmiştir. Prof. Dr. Zühtü Arslan, uzun yıllardır Türkiye'nin en üst yargı organı olan Anayasa Mahkemesi'nde başkanlık görevini başarıyla sürdürmektedir.
Anayasa Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslan kimdir?
Türkiye'nin önde gelen hukukçularından biri olan Prof. Dr. Zühtü Arslan, 1 Ocak 1964'te Yozgat'ın Sorgun ilçesinde doğdu. Eğitim hayatına memleketi Sorgun'da başlayan Arslan, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümünden 1987 yılında mezun oldu. Yüksek lisansını insan hakları ve sivil özgürlükler alanında İngiltere'nin Leicester Üniversitesi Hukuk Fakültesinde tamamladı. Aynı fakültede anayasa hukuku üzerine doktorasını gerçekleştirdi ve akademik kariyerine bu alanda odaklandı.
Hukuk alanında üstün çalışmaları ve akademik başarısı ile öne çıkan Arslan, 2002 yılında doçent unvanı, 2007 yılında ise profesör unvanı aldı. Prof. Dr. Zühtü Arslan, akademik kariyerinin yanı sıra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde de çalışmalar yaptı. Ayrıca Basın İlan Kurumu Genel Kurul üyeliği görevini üstlendi ve akademik alandaki tecrübelerini bu alanda da değerlendirdi.
Polis Akademisi'nde başkanlık görevine getirildiği dönemde uzun yıllar boyunca anayasa hukuku, insan hakları ve devlet kuramları üzerine dersler verdi. Ayrıca Bilkent Üniversitesi ve Başkent Üniversitesi'nde dersler vererek öğrencilere farklı perspektifler kazandırdı.
Akademik çalışmalarının yanı sıra pek çok önemli esere imza atan Arslan'ın, Anayasa Teorisi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nde Din Özgürlüğü, Türk Parlamento Tarihi 1957-1960 (üç cilt), Constitutional Law in Turkey (Türkiye'de Anayasa Hukuku) gibi önemli kitapları bulunuyor.
Prof. Dr. Zühtü Arslan, 17 Nisan 2012'de Anayasa Mahkemesi üyeliğine seçilerek, Türkiye'nin en üst yargı organlarında görev aldı. 2015 yılında Anayasa Mahkemesi başkanı olarak seçilen Arslan, bu göreve getirildiği tarihten itibaren ülkenin en kritik anayasa yargısı süreçlerine liderlik etti. Aynı zamanda ülkedeki adalet ve yasama sistemine katkılarıyla da dikkat çekti.
Evli ve dört çocuk babası olan Prof. Dr. Zühtü Arslan, kariyeri boyunca hukuk alanındaki uzmanlığı ve üstün katkılarıyla Türkiye'nin hukuk dünyasındaki önemli figürlerinden biri olarak tanınıyor.
Zühtü Arslan nereli?
Zühtü Arslan, Yozgat'ın Sorgun ilçesinde doğmuştur. Dolayısıyla Anayasa Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslan, Yozgat/Sorgun kökenlidir.